Paul van Gelder overleden

Het was diep bedroevend nieuws op 5 november dat Sieka, de echtgenote van Paul Harald van Gelder, ook bekend als ‘Harkie’ en ‘de burgemeester’ bekend maakte dat Paul in het ziekenhuis was opgenomen met de diagnose ‘uitgezaaide alvleesklierkanker’. In de dagen volgend was het vooral voor zijn echtgenote Sieka een steun de droevige voortgang van het ziekteproces met een select gezelschap te delen. Op maandagmorgen 2 december kwam dan het bericht dat Paul ‘Harkie’ van Gelder is overleden.

Drs. Paul van Gelder werd op 5 april 1947 geboren en werd vooral bekend als diskjockey bij de zeezender Radio 227, onder pseudoniem ‘Harkie’ en door het VARA-nachtprogramma ‘Geen tijd’, dat werd uitgezonden tussen 1989 en 2014. Van Gelder studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en zijn biologische vader kwam uit Mobile in Alabama.

Maar Van Gelder was al eerder actief bij de radio en wel in 1963 als tekstschrijver voor Mies Bouwman (VARA) en Theo Stokkink (KRO) en als programmamaker bij Minjon (AVRO) met onder meer Felix Meurders, Anne van Egmond en Antoine Bodar.

Zoals gesteld maakte hij in 1967 programma’s voor de zeezender Radio 227 onder het pseudoniem Harkie, het eerste horizontaal geprogrammeerde muziekstation gericht op een Nederlands luisterpubliek. Radio 227 had slechts een kort bestaansrecht daar de organisatie die het zendschip Laissez Faire huurde niet de mogelijkheid kreeg een verlenging van het huurcontract te krijgen. Dit had mede te maken dat half augustus 1967 een Britse werd tegen de zeezenders werd geïntroduceerd. Desondanks bereikte Radio 227 wekelijks op een bepaald moment liefst 3 miljoen luisteraars.

Hij introduceerde genres als psychedelic music en soul voor het grote publiek. Paul Harald Van Gelder werd als Harkie door de lezers van Muziek Parade eind 1967 tot de nummer 3-deejay in België en de nummer 5-deejay in Nederland verkozen, een verkiezing die hem trots maakte omdat hij destijds grote namen achter zich liet in de favoriete top 10.

Tussen 1979 en 1981 werkte hij als tekstschrijver en stemmetjesmaker voor de VARA op Hilversum 3 in het absurdistische minihoorspel ‘Tony Klaproos’, samen met Rolf Kroes en de VARA-stem van de jaren tachtig Ad Le Comte. Ook werkte hij in die periode samen met Willem van Beusekom, Koos Zwart, Jan Douwe Kroeske, Hubert Mol en Henk Westbroek in programma’s zoals De Popkrant en Popdonder plus.

Er kwam een aantal jaren van stilte rond Paul Harald maar tussen 1989 en 2014 maakte Van Gelder voor de VARA het zelf samengestelde Radio 1-nachtprogramma ‘Geen tijd’, waarin veel Amerikaanse muziek (Americana) uit heden en verleden werd gedraaid, afgewisseld met liveoptredens.

Daarnaast introduceerde hij radiocartoons in zijn programma, in navolging van Kenny Everett en Anton Kothuis, daarbij een geheel eigen stijl hanterend. Het was voor de vaste luisteraar iedere keer een verrassing waarmee Paul weer zou komen via zijn radiocartoons, die ook volop gevuld waren heerlijke geluidseffecten.

Vanaf 1975 was hij ook werkzaam voor diverse andere radiostations, zoals Radio Lelystad, Radio Enkhuizen, Big L International, Radio Seagull en TraxxRadio.

Naast diskjockey en presentator was drs. Paul Harald Van Gelder ook leraar Nederlands, redacteur en muzikant als banjoist-zanger in de groep Bottle up & Go.

Jaren geleden schreef ik voor the online journal for media and music culture van de Rijksunversiteit Groningen een verhaal over augustus 1967 en datgene Harald zoal deed om toch bezig te zijn na de tijd bij Radio 227.

Negentien jaar oud werd Harkie voor de leeuwen gegooid en we mogen rustig stellen dat hij het succesvol deed. Uit de resultaten van de populariteitspoll van Teenbeat uit de zomer van 1967 bleek dat hij in de periode 1966/1967 was uitgeroepen als vijfde in de nationale lijst van deejays. Op de eerste plaats Joost den Draayer, op de tweede Rob Out, op de derde Jan van Veen, op de vierde Herman Stok en op de vijfde stond Harkie. Nog opmerkelijker was het rijtje van de Belgische Poll inzake de internationale deejays. Daar werd Rudi Sinia uitgeroepen tot de beste deejay, gevolgd door Tony Blackburn op de tweede plaats en Harkie als zeer eervolle derde.

Toen de leiding van Radio 227 / Radio 355 besloot te stoppen met uitzendingen werden de deejays schriftelijk op de hoogte gesteld door Ted Allbeury, die na zijn periode bij Radio 390 in dienst was getreden bij Carstead Advertising. Hij schreef: “Ik vind het spijtig je te moeten melden dat de onderneming heeft besloten Radio 227 te sluiten. Het lijkt erop dat de Nederlandse regering een wet zal introduceren tegen de zeezenders, hetgeen waarschijnlijk in de maand oktober (1967) zal geschieden. Het neemt een lange tijd in beslag om een commercieel radiostation gezond runnend te maken en het lijkt er dus op dat ons die tijd niet gegund zal worden. Deze brief geeft aan dat U vanaf heden nog twee weken in dienst bent.

We zullen met de uitzendingen op 26 juli stoppen en alle in dienst zijnde deejays, zo ben ik overeengekomen met Tony Windsor, kunnen die week nog programma’s maken. We verwachten dat je in die week je professioneel gedraagt en als er enige hulp door ons kan worden gegeven je te helpen bij het zoeken naar een nieuwe baan, dan staan we voor je gereed. We hebben je werk gewaardeerd en we wensen je alle geluk in de toekomst.”

Paul van Gelder had en heeft als deejay een eigen stijl. Hij praat de platen namelijk graag aan elkaar met absurde verhaaltjes. Misschien, dat hier zijn liefde voor de Nederlandse taal — Paul studeerde later Nederlands — in naar voren komt. Een paar voorbeelden volgen hieronder.

Eerst: Dit is een prachtige dag op Hawaï

Dan: Het ergste wat een cowboy kan overkomen …

Vervolgens: Sneeuwwitje en de zeven dwergen

En tot slot: Als de sirene gaat …

Nadat Van Gelder zijn laatste salaris in Londen had opgehaald keerde hij terug naar Nederland met in gedachten weer werk te krijgen binnen de radio-industrie, maar het liep allemaal geheel anders getuige een artikel in het Vrije Volk van 23 september 1967. Onder een vette kop: “De martelgang van H.P. van Gelder die als burgemeester Harkee disk-jockey was voor Radio 227 was een verhaal te lezen, geschreven door Harald Paul van Gelder zelf. Het artikel verhaalt: “De martelgang van oud-disk-jockey Harald Paul van Gelder (uiterlijke kenmerken: lang haar en bolrond gezicht) speelde zich af in vier dagen. Hij werd bijgestaan door zijn vader.”

Dag 1: Harald Paul begeeft zich naar het arbeidsbureau in Rotterdam omdat hij zonder werk is komen te zitten en de antwoorden op zijn sollicitatiebrieven uitblijven. In verband met zijn voorgaande baan komt hij terecht bij de “afdeling muziek” waar hij te licht bevonden wordt (hij zou behalve voor popmuziek ook belangstelling voor klassieke muziek moeten hebben).

Dag 2: Harald Paul is inmiddels doorgestuurd naar de man die hem een baantje zou kunnen (of moeten) bezorgen als grammofoonplatenverkoper. Hij wordt er niet ingeschreven, maar krijgt er te horen dat er geen plaatsingsmogelijkheden voor hem zijn “in verband met zijn uiterlijk.” Er wordt hem gezegd: “Haar korter en andere kleren: kom morgen maar laten zien dat je dat gedaan hebt.”

Dag 3: (drie dagen na dag 2) Vader Gelder staat voor de ambtenaar van het arbeidsbureau (door hem hardnekkig aangekondigd als arbeidsbeurs) en vraagt wat die ambtenaar heeft bedoeld met het “in verband met zijn uiterlijk.” Als Uw zoon er iets toonbaarder uit zou zien, kan hij alles aanpakken — wordt er hem meegedeeld. Vader Van Gelder repliceert: “Hij wil in de platenbussiness. U kunt die jongen toch geen babykleertjes laten verkopen?” De volgende dag zou de heer P.P. van Gelder zijn zoon kunnen terugsturen voor een kaart waarop zou komen te staan: “als werkloze.”

Dag 4: Harald Paul komt met zijn vader en ze krijgen te horen dat de jongen niet mee wil werken en dat het Arbeidsbureau daarom een ongunstig advies aan Sociale Zaken zal uitbrengen in verband met de onwilligheid. Een eventuele uitkering komt daardoor op losse schroeven te staan. Vader en zoon verlaten met de kaart spinnijdig het bureau.

Het dreigement van de ambtenaar is goed overgekomen. Vader en zoon besluiten de uitkering de uitkering te laten en zich niet nog langer van het kastje naar de muur te laten sturen. Een week later heeft de inmiddels 20-jarige werk. Zonder het Arbeidsbureau en zonder moeilijkheden over zijn uiterlijk.” Tot zover Het Vrije Volk. Hoe verging het de burgemeester verder?

Paul van Gelder besloot vervolgens in de avonduren het Gymnasiumonderwijs te gaan volgen, hetgeen hij in 1973 afrondde. Inmiddels had hij in 1968 een baan gekregen als eindredacteur van het Delta Weekblad, hetgeen hij tot en met 1971 volhield. Na het behalen van zijn gymnasiumdiploma besloot Harald Nederlands te gaan studeren aan de universiteit, hetgeen uiteindelijk in 1988 tot zijn afstuderen leidde. Maar in de daguren was hij, naast zijn studie, ook op radiogebied actief. Zo was hij onder meer tekstschrijver en producer bij de VARA (1977-1979) en werkte hij tussen 1983 en 1991 voor Radio Lelystad. Sinds 1991 is Harald Paul van Gelder te beluisteren bij de VARA. Zonder dat de meeste, toenmalige Radio 227-luisteraars het wisten, was Paul al weer jarenlang op de radio. Uiteraard niet in de voor ons zo bekende Harkie-stijl.

Helaas kwam er op maandag 2 december een einde aan zijn leven. Het was mij bekend dat het de laatste weken een zware strijd is geweest en wensen zijn vrouw Sieka en beide kinderen heel veel sterkte om dit verlies te dragen. Een warme prachtige humorvol persoon is heengegaan. Ik ben benieuwd met welke oud collega’s hij elders weer samen zal zijn.

Hans Knot, 2 december 2024.