Modulatie van de zeezenders
Harm Koenders stelde in de zeezender nieuwsgroep een vraag over de modulatie van de zeezenders. Harm maakte hierbij de opmerking dat het geluid van Radio Caroline in 1973 heel goed klonk, dat van Radio Veronica een beetje vlak en het geluid van Radio Noordzee was te laag en te dof, aldus Harm. De boeiende antwoorden van Juul Geleick, Hans Hogendoorn en Willem Steentjes op deze vraag zijn nu te lezen op MediaPages.
DE MODULATIE VAN RADIO VERONICA
Tekst: Juul Geleick
Onze modulatie was altijd wat vlak. Ik weet wel dat er behoorlijk wat gefilterd werd. Het kwam ook wel een bettje uit de Philips tafels. Het was allemaal erg "recht" wat er uit kwam. En we hadden natuurlijk aan de hoge kant een low pass filter. (cut off 4,5 kc)
Maar ik ken de situatie aan boord van de andere zeezenders niet maar dat klonk over het algemeen inderdaad voller.
DE MODULATIE VAN RADIO NOORDZEE
Tekst: Hans Hogendoorn
RNI zat vaker wel dan niet in de vervorming. Moet je die opnames uit 1970 horen. Dat heeft er altijd een beetje in gezeten. Er waren veel problemen met aardlussen en RF-instraling, en zendertechnisch was het ook meestal niet koek en ei. Daarover zijn hier al vaker discussies gevoerd.
De zender bij Radio Caroline was een Continental dacht ik. Ik weet nog dat ik daar in '65/'66 veel van heb genoten, alleen van de klank al. Ik had een pasgebouwde luidsprekerzuil uit Radio Blan nagebouwd, met een grote Peerless woofer en een aparte hogetonenspeaker plus zelfgebouwd filter. Wat een schoon geluid. Ook al omdat er toevallig op zo'n middag weinig netstoringen en morsesignalen te horen waren. En dat voor een drukke stad.
DE MODULATIE VAN RADIO CAROLINE
Tekst: Willem Steentjes
In '73 ging het signaal ongefilterd uit de mengtafel via een "Level-devil" naar de zender. Die "level-devil" was een breedband compressor met een gekoppelde noise-gate. Het ding werkte vrijwel automatisch en was door Peter Chicago zodanig ingesteld, dat welke oen er ook achter de dj-tafel zat, er altijd behoorlijke modulatie was.
Verder hielden we ons niet aan de EBU-voorschriften. (Je bent tenslotte "piraat", want weliswaar buiten de jurisdictie, je gebruikte een frequentie die aan een ander was toebedeeld.) Dat hield ook in dat we soms boven de 100% modulatie zaten en dat we alles tot aan 15 kHz gewoon uitzonden. Dat vreet weliswaar vermogen, dus gasolie, maar je spettert al enige kanalen eerder door op een radio, als de luisteraar je gaat zoeken. (PLL afstemming was er toen nog niet!) Dan ben je door dat inleidende gespetter van de zijbanden makkelijker te vinden voor de zoekende luisteraar.
Veronica volgde netjes de EBU-regels, zowel qua frequentie spectrum (tot 4,5 kHz) als zowel de maximale modulatiediepte, om de zijbandstoringen te beperken tot een minimum. Radio Noordzee had eigenlijk het probleem dat hun manier van "mastvoeding" een slecht rendement had. Hun shunt-feet methode was eigenlijk minder effectief. Daarom werd de modulatie zo hoog mogelijk gehouden, ten koste van soms hoorbare vervorming.
De Radio Mi-Amigo programma's op tape werden in 1974 voorzien van een kleine hoogop-correctie en de inhuis geproduceerde commercials kregen een vanaf 2 kHz wat extra en liepen door een limiter van ValleyPeople, die we uit de Start studio "geleend" hadden.
Vanaf de overschakeling op cassette-tape werden de programma's via een D&R compressor op de B&O cassettedecks opgenomen. B&O was toen het enige merk dat BASF C120 cassettes niet aan flinters trok en het toeliet om de cassettes meerdere malen te gebruiken. Ze gingen dan eerst door de bulk-eraser. Dezelfde eraser waarmee Peter van Dam na de inval in Brakel alle belastende tapes wiste op het politie bureau.
De enige mixer aan boord was de Gates. Die andere uit de 60-er jaren was "spoorloos". De in '73 aanwezige draaitafels waren Garards, geschikt voor 60 Hz. Het lichtnet aan boord was immers Amerikaans: 60 Hz 220 in sterschakeling (dat is per pootje in het stopkontakt 110V t.o.v. nul, dus tussen de pootjes 220 V).
De toen aanwezige recorder: Revox A-77. (Door de ingebouwde motortacho kan je die op zowel 50 als 60 Hz gebruiken, zonder te hoeven omschakelen.) Zat ingebouwd rechts van de patrijspoort, meestal bedekt door lp-hoezen. Een drietal "spotmaster" jingle players. Met eentje kon je opnemen, de anderen weigerden regelmatig, zowel op te nemen als weer te geven. Steve England bracht een eigen recorder mee en ook ik heb een paar keer mijn Brenell meegebracht. Konden we "off-line" montages maken. (Zowel die van Steve als de mijne had een ingebouwde mengmogelijkheid.) Zo werden bv de Johan Maasbach programma's "verknipt", uit balorigheid. Vaak werden spotjes via de Gates gemaakt als de zender uit de lucht was, of werd de Revox met een tape-programma rechtstreeks op de zender gezet, zodat de Gates gebruikt kon worden voor montages. Het leuke aan dat Gatesding was dat je alles los kon schakelen of pre-fade kon zetten, evt zonder monitoring. De keerzijde was, dat je jezelf ook van de uitgang kon halen (dus "uit de lucht") zonder dat je dat doorhad. Dat is mij ook een keer gelukt / overkomen.
Foto 1: Juul Geleick tijdens Veronica 828 in 2004 (Copyright: MediaPages)
Foto 2: Hans Hogendoorn tijdens Muziek uit Zee in 2001 (Copyright: MediaPages)
Foto 3: Will Steentjes tijdens de Radiodag 2004 (Copyright: MediaPages)