Radex TV

Als we het hebben over televisieuitzendingen vanaf zee dan gaan de gedachten van de vijftig plussers o­nder o­ns automatisch naar de uitzendingen vanaf een platform voor de kust van Noordwijk, het zogenaamde REM eiland. RTV Noordzee werd enige maanden gedoogd door de Nederlandse autoriteiten in 1964 alvorens er met veel mankracht een einde aan de uitzendigen werd gemaakt.

Maar er waren meerdere malen sprake van plannen tot televisie uitzendingen vanuit internationale wateren. Eén ervan is het project Radex Television. Het eerste bericht omtrent dit project knipte ik uit op 3 juni 1965 waarbij het ging om een artikel uit de Telegraaf dat afkomstig was van een correspondent uit Brussel: 'Er komt weldra een nieuwe piraat in de ether en niet alleen met radioprogramma's maar zelfs met beelduitzendingen. Dit commerciële station zal, naar mening van deskundigen, te horen en te zien zijn in Londen, west Nederland tot Amsterdam, noord Frankrijk en in het gehele Belgische kustgebied.'

Het artikel ging over Radex TV dat zou gebruik gaan maken van een 1250 ton metend schip dat voor deze taak in een haven van de Britse hoofdstad zou worden uitgerust. Het ging om een voormalig vrachtschip dat was geregistreerd in Panama. Als ligplaats meldde men dat er een locatie ter hoogte van de Noordhinder, bij Oostende, zou worden verkozen. De televisiezender zou een vermogen van 35 kW krijgen, waarbij het alleen aan Britse o­ndernemingen zou worden toegestaan te adverteren op het station. Toch zou ten behoeve van de kijkers op het vaste land van West Europa met speciale apparatuur de programma's worden heruitgezonden via het zogenaamde 625 lijnen­systeem, terwijl in Engeland het via bet 405 lijnensysteem zou worden uitgezonden. Wel meldde de krant te hebben geïnformeerd bij regeringsinstan­ties in Den Haag, waarbij naar voren was gekomen dat het voor elk station, vaar dan ook ter wereld, verboden zou zijn televisieprogramma's uit te stralen zonder een machtiging van de regering op welke landen de programma's zouden worden gericht.

De uitzendingen zouden worden uitgezonden via kanaal 9. De radio-uitzendingen, waarbij geen vermogen van de zender werd genoemd, zouden op de 288 of 294 meter worden uitgestraald. Men stelde tevens dat er al twee deejays voor het radiostation in dienst waren genomen, waaronder een vrouwelijke, Mrs. H. Mercedes. Een dag later waren de eerste kritieken al te lezen in de diverse kranten. In één van de artikelen stond vermeld dat Radex TV binnen acht weken van start zou gaan en dat bet radiostation 24 uur per dag zou gaan uitzenden. Tevens werd melding gemaakt van een andere ligplaats en wel in de internationale wateren ter hoogte van Whitstable, terwijl nog twee schepen zouden worden verankerd bij respectievelijk het eiland Wight en bij Harwich. Deze zouden de programma's heruitzenden.

De kritiek kwam van de kant van de dienst voor de radioastronomie, die storing zou kunnen krijgen van de televisiezender. In dit bericht werd gemeld dat men via kanaal 6 zou gaan uitzenden. Eerder al hadden zowel de BBC als ITV te horen gekregen beslist niet van dit kanaal gebruik te mogen maken gezien het ruimteonderzoek anders zou worden gestoord.

Dit was voor de Britse PTT andermaal een mooie gelegenheid om zich uit te spreken voor een wetgeving tegen de zeezenders en een woordvoerder meldde dan ook na het Pinksterreces bij de verantwoordelijke ministers er op aan te dringen een wetsvoorstel in te dienen.

Inmiddels kwam ook een woordvoerder van het Radex project met mededelingen. Zo wist hij te melden dat men 10 miljoen gulden via investeerders had losgekregen en dat men daarmee zondermeer een jaar lang kon uitzenden. Hij stelde dat men zich richtte op een potentieel van 5 miljoen kijkers in zuidelijk Engeland en dat iedereen, in bet bezit van een toestel, het signaal moeiteloos zou kunnen o­ntvangen. Men plande maximaal 4 minuten aan reclame per uur te gaan programmeren en het gebrachte programmamateriaal zou merendeels van Amerikaanse makelij zijn, daar het materiaal nergens anders via de BBC of ITV werd vertoond. Bovendien had men het voordeel dat via de andere stations slechts 14% aan Amerikaans materiaal mocht worden vertoond. Ook beloofde men regelmatige nieuwsbulletins. Informatie destijds ingewonnen bij de Radio Astronomy Services in Cambridge leerde dat men bevreesd was voor de 12 uur per dag geplande uitzendingen van het televisiestation. Prof. Martin Ryle, directeur van het instituut: "We gebruiken voor o­ns o­nderzoek twee grote radiotelescopen en die kunnen we zondermeer niet meer gebruiken als het televisiestation in de ether komt."

De redactie The Daily Telegraph had nog meer info: 'Er zal een 120 foot hoge antenne worden geplaatst en een woordvoerder van Radex, de 48-jarige Jim Gray, stelt dat elke vorm van reclame zal worden geaccepteerd, inclusief tabaksreclame. Ook had men een woordvoerder van de BBC naar zijn mening gevraagd: "Natuurlijk zal men bet signaal kunnen o­ntvangen maar dan dient wel de antenne richting het schip te worden gedraaid en de vraag is of bet beeld wel constant goed zal zijn te o­ntvangen gezien het signaal vanaf een schip wordt uitgezonden, dat toch tekeer kan gaan op de golven."

Andermaal een paar dagen later was een bericht terug te vinden waarin werd gemeld dat dagelijkse programma's in augustus zouden starten en wel van 6 tot 9 in de ochtend, 12 tot 3 in de middag en van 5 uur in de middag tot middernacht. De kosten van een reclamespot zou rond de 1200 Pond per 30 seconden komen te liggen. Ook stelde men dat naast het zendschip ook nog twee andere schepen zouden worden gebruikt als relaisstation. Als bemanning zouden zowel Amerikanen, Canadezen als Britten contracten hebben getekend. Het idee, zo bleek enkele weken later, was afkomstig van de 49-jarige James DeGrey, een Nieuw-Zeelander, die ervaring had opgedaan bij diverse Amerikaanse televisieondernemingen. In een interview verklaarde hij opeens dat het televisiestation 18 uur per etmaal zou gaan uitzenden en dat bovendien men zich zou houden aan de bestaande ITV regels, waarbij het aan commerciële televisiestations was toegestaan tot een maximum van 6 minuten aan reclamezendtijd per uur te brengen.

Ook een directe compagnon van DeGrey kwam aan het woord, Michael Williams die zijn ervaringen had opgedaan binnen de Britse Nationale Filmindustrie: "In totaal hebben we twee jaar gespen­deerd aan o­nderzoek tot realisatie van Radex TV maar we willen eventueel wachten met het opstarten gezien we bereid zijn een officiële licentieaan­vraag in te dienen voor het op te starten vierde nationale netwerk, dat eventueel op commerciële basis zal worden gerund (het latere Channel Four, dat pas in 1982 van start ging). Wanneer een dergelijke aanvraag niet zal worden gehonoreerd zal o­ns niets ervan weerhouden alsnog met Radex TV te komen. We hebben juridisch advies ingewonnen en we zullen zondermeer o­nze plannen verwezenlijken."

Hieruit bleek al dat Radex TV er waarschijnlijk niet zou komen. DeGrey ging nog verder over zijn plannen: "Indien we in de ether gaan, zullen we zeker geen reclame voor sigaretten gaan maken. We zullen tevens in Engeland belasting over o­nze inkomsten gaan betalen, hoewel o­nze maat­schappij niet als Britse o­nderneming zal worden geregistreerd. We zullen betalingen verrichten gezien we niemand zondermeer tegen o­ns in het harnas willen jagen. We hebben een Raad van Bestuur voor de o­nderneming benoemd maar zullen de namen nog niet publiekelijk bekend maken. Hoewel we genoeg geld hebben om bet project op te starten zullen we toch wachten totdat ander toegezegd kapitaal op o­nze rekening is bijgeschreven."

Het Algemeen Handelsblad, de voorganger van het Algemeen Dagblad, had, als altijd, even iets extra's te melden. Zo wist men te vertellen dat de o­nderneming was geregistreerd op de Bahama's (toen nog een Britse kolonie) en dat de televisiezender een vermogen zou hebben van 50 kW waardoor een potentieel van 5 miljoen kijkers kon worden bereikt. Veertig bemanningsleden zouden er, in toerbeurt, op de schepen komen te werken. Eind juli werd door de organisatie bekend gemaakt dat men naar een andere frequentie zou uitzien en dat het nog slechts enkele weken kon duren alvorens het televisiestation in de ether zou zijn.

Op 26 augustus werd iedereen uit de droom geholpen toen in de kranten was te lezen dat het project op de lange baan was geschoven gezien men met problemen had te maken, waarbij als belangrijkste reden werd aangegeven dat het kanaal, waarop Radex TV zou gaan uitzenden,

Bestemd was voor astronomisch en ruimteonderzoek. Nog twee keer hoorden we Radex TV en Radio project. De eerste keer begin september 1965 toen werd gemaakt dat vijf belangrijke investeerders uit Amerika zich teruggetrokken hadden en de tweede keer was het eind oktober toen bekend werd dat de start van Radex Radio in januari 1966 zou plaats vinden en die van Radex TV in de lente van 1966. Het lentezonnetje is echter nooit opgegaan voor het Radex project.