Het Veronica archief 5

Zo af en toe verschijnen er in de zeezender nieuwsgroep, nl.media.radio.zeezenders, vragen over het archiveren van al dat prachtige audiospul dat op o­nze zolder ligt. Met het nu volgende verhaal wil ik proberen uit te leggen hoe ik het al jaren doe, zowel tijdens m’n werk bij de radio alswel ten bate van het grote Veronica-archief.


Ik zal als voorbeeld de dBase nemen die ik voor het Veronica archief gemaakt heb. Ook wil ik direct vaststellen dat ik vaak een verschil van inzicht had met de collega’s over de manier, danwel criteria, die ik toepas om een en ander zo “handig” mogelijk softwarematig op te bergen. Ik ga er namelijk van uit dat degene die iets zoekt dat snel en zonder omhaal wil vinden! Bijvoorbeeld zullen de echte archivarissen, althans bij de omroep gaat dat zo, nooit als programmamaker Lex Harding invullen, maar altijd Harding, Lex.
Ik persoonlijk vind dat niet handig omdat ik tijdens het spreken altijd zeg Lex Harding.
Ook wordt er veelal met zogenaamde trefwoorden gewerkt. Dus bij Lex Harding kun het kenmerk diskjockey meegeven. In sommige gevallen kan dat handig zijn. Als je alle diskjockey wilt zoeken. Ik pas het niet toe.

Archiveren of niet
Als je een opname krijgt zul je als eerste moeten beslissen of je die wel wilt bewaren, lees archiveren. Daar kun je diverse criteria voor aanleggen. Ik hanteer de volgende:
- Is de kwaliteit voldoende? Zo niet, is er wat aan te doen?
- Is de datum bekend? Of te achterhalen?
- Is het een origineel of een kopie?
- Voegt de opname iets toe aan wat ik al heb?
- Is er iets bekend van en over de rechthebbende?

Nummer 20 in de Top 40
Laten we maar eens beginnen bij punt 1.
Als ik de kwaliteit voldoende vind, danwel er kan iets aan verbeterd worden ga ik luisteren naar een tijdstip of datum. En of de opname soms bestaat uit meerdere opnamen die aan elkaar gemonteerd zijn. Mocht de datum niet direct bekend zijn dan bestaan er een aantal mogelijkheden om die te achterhalen.
Ga luisteren of er soms iets over gezegd wordt in het programma. Bijvoorbeeld als iemand zegt “goeimorgen op deze donderdag” en hij of zij zegt dat de nu volgende plaat nummer 20 staat in de Top 40 dan kun je op de dag nauwkeurig achterhalen welke datum het is! Hoe?
Ik zal het uitleggen. De top 40 verscheen altijd op zaterdag, de DJ zegt ; “goeimorgen op deze donderdag” en hij of zij heeft het over de plaat die nummer 20 staat. Dan moet dat altijd de donderdag na het verschijnen van de gehanteerde Top 40 zijn!
Er is nog een mogelijkheid.
De DJ zegt; “goeimorgen op deze donderdag de 10e” en er wordt een plaat gedraaid die je kunt terug vinden in het Hitdossier in een bepaald jaar. Dan kijk je op een “eeuwig” durende kalender of er soms een donderdag de 10e in dat bewuste jaar valt. En zie daar, de datum rolt eruit!

voor de MAC gebruikers: je kunt op deze website een prachtige eeuwig durende agenda/kalender vinden

Radio Caroline
Ook kun je aan de hand van een eventuele nieuwsuitzending bepalen welke datum het moet zijn. Een recent voorbeeld dat ik zelf bij de hand had.
Ik kreeg een opname van Radio Caroline zonder datum enzovoort. Normaal zou ik een dergelijke opname niet zo snel archiveren. Maar al luisterende kwam ik een nieuwsuitzending tegen waarin de nieuwslezer melde dat het vandaag de 73ste geboortedag van de oud partijleider uit Rusland, Chroesjtsjov was.
Je kunt dan via het internet, bijvoorbeeld Google.nl, zoeken naar Chroesjtsjov en daar zal o­ngetwijfeld de geboorte datum uit rollen.
In mijn geval heb ik collega Maureen van de TROS centrale documentatie en archieven een mail gestuurd met m’n vraag en zij keek in haar grote dBase kwam met de volgende gegevens:

Subject: Re: hulp
To: Juul Geleick <Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.>
Heeeeeee! Juul! Goed weer wat van je te horen!!
Hier de info:
Nikita Sergejevitsj Chroesjtsjov
geboren 17 april 1894, overleden 11 september 1971
Dus hij werd 73 op 17 april 1967

Dus dat betekende dat de opname van Radio Caroline was van 17 april 1967!
Collega Maureen doet bijna de hele dag niet anders dan kranten lezen en research plegen voor o­nder andere het TV programma 2Vandaag en Vermist.
Maar goed niet iedereen heeft degelijke faciliteiten , dus het internet zal zeker ook uitkomst bieden. Ik wil alleen maar aangeven dat in mijn ogen een opname pas “waardevol” is als hij een plek in de tijd heeft!

VeronicA 538 jingles
Nu de datum enzovoort bekend is kun je gaan kijken of de opname niet al aanwezig is danwel een aanvulling is op datgene dat er al is.
Ten behoeve van het Veronica archief moet ik ook vaak nog uitzoeken of de opname soms een kopie is van een master die ergens bij een collega slingert.
Ik kwam laatst 2 banden tegen met alle Veronica 538 jingles tegen. Allebei voorzien van rood/witte leaders, stukken band die tussen de verschillende jingles zitten. Was nu de 38 cm band de master of had Ad Bouman de zaak gekopieerd op 19 cm of andersom?
Een telefoontje naar Ad leverde op dat componist en producer van de Veronica 538 jingles, de musicus Herman Schoonderwalt (†) o­ns voorzag van twee banden 38 cm en de 19 cm! Dus waren het allebei rechtstreekse van de 24 sporen band gemixte banden die uit de Soundpush studio in Blaricum kwamen.
En dan is het soms ook wel handig om wat meer gegevens op te zoeken en die in de dBase te verwerken. Uiteraard met vermelding van de rechthebbende! Zodat bij later gebruikt hij of zij geraadpleegd kan worden.

Opzetten van een dBase
Laten we dan nu maar eens kijken hoe we zo’n dBase kunnen opzetten en met welk computerprogramma.
Omdat ik sinds 1987 een fervent Apple Macintosh gebruiker ben kwam ik al snel terecht bij het programma Filemaker. Ik heb daar 10 jaar geleden al eens m’n platen dBase mee gemaakt en daar zitten inmiddels zo’n 65.000 records in zonder problemen. En een wel zo’n plezierige eigenschap van Filemaker is dat het “platform o­nafhankelijk” is. Dat wil zeggen alles wat ik bedenk en maak in Filemaker kan door iedereen op een Windows machine (zo’n lelijke Bill Gates bak!) gezien worden! Dat betekend dus dat iedereen die Filemaker pro heeft m’n werkzaamheden kan volgen. En dat zijn er in o­nze Veronica archief groep een aantal die allemaal met zo’n “Windows ding” werken.
En het mooie van Filemaker is dat je zelf zonder veel omhaal de zaak kan “programmeren”.
Hieronder zal ik een korte beschrijving geven de Veronica dBase zoals ik ‘em o­ntworpen heb.

De Veronica dBase
Het opstarten geeft het volgende scherm te zien:

Vervolgens kom je in het 2e scherm dat direct het “werkscherm” is vanwaaruit alle gegevens direct te benaderen zijn.

Laten we dat 2e en invoer/zoekscherm eens bekijken.
Alle gegevens zijn gerelateerd aan een specifieke band. In gewone taal betekend het, dat als er geen band is er ook geen gegevens in de dBase staan!
We beginnen links. In een soort rolodex klapper kun je zien hoeveel records er in het totale bestand zitten, in mijn geval 2183 stuks. Ik heb specifiek op Lex Harding en platenlijst gezocht. En er blijken 28 banden in te zitten die uitgebreid beschreven zijn met een platenlijst.
De bovenste twee velden spreken voor zich. De titel en DJ, presentator van het programma.
Dan krijgen we de datum. Dat veld is bedoeld als uitzenddatum in een zogenaamd “numeriek veld” maar omdat ik het ook wel gebruik om bijvoorbeeld “december 1969” in te vullen is het een gewoon tekstveld geworden. Hetzelfde geld voor het tijdveld. Daar staat ook nog “I” button bij en die geeft bij het activeren de volgende boodschap:

Rechts van het tijd veld vinden het “oorspronkelijk bandnummer of archief”. Daar kan ingevuld worden van welke originele programmaband danwel uit wiens archief de band komt.
Meer naar rechts kunnen we middels een afbeelding en nummer zien of het geheel digitaal opgeslagen is op een DAT of Minidisk. De laatste drager gebruik ik in principe niet vanwege de compressie dit wordt gebruikt.
Dan krijgen we een heel belangrijk veld: “notities". Daar kun je letterlijk van alles in kwijt dat van belang kan zijn.
Daaronder zien we ogenschijnlijk één veld maar doormiddel van twee tabbladen zijn het er twee geworden; de platenlijst en de reclamelijst. Ik denk dat de velden voor zich spreken.
Dan zijn we bij de o­nderste “bedieningsregel” aangeland.
Daar kun je de gegevens die na een zoekactie gevonden zijn geëxporteerd worden als txt zodat ze in een tekstverwerker geïmporteerd kunnen worden.
Dan krijgen we de button “info”, spreekt voor zich. Een soort “verantwoording”

Via de button “programmaschema” komen we bij een scherm waarin we programma’s per jaar kunnen zoeken zoals die werden uitgezonden.

Door het aanklikken van het jaar verschijnen ze en kunnen we er door heen scrollen.
Voor het “vullen” van dit laatste veld ben ik veel dank verschuldigd aan Evert Stolman die mij voorzag van de nodige o­ntbrekende gegevens!

Het aanklikken van de button “1224” heeft tot gevolg dat het prachtige verhaal van Henk Bosmans “de meeuwen” te voorschijn komt voorzien van het geluid van de laatste Veronica jingle!
Dit is eigenlijk een ingebouwd grapje.

Het aanklikken van “QSL” bij de kleine foto van de Norderney heeft tot gevolg dat er de nodige technische gegevens van de zender tevoorschijn komen, voorzien van foto van “de late great José van Groningen”.

Via “positie Norderney” krijgen we de kaart van Nederland en de geografische gegevens te zien.

Onder de kleine Norderney foto staat “geschiedenis”. Via het aanklikken belanden we in “de geschiedenis...”. Daar staat, de naam zegt het al, zo nauwkeurig mogelijk de geschiedenis beschreven van Radio Veronica. De basis voor dit stuk, je kunt er doorheen scrollen net zoals bij alle andere vensters, is het voortreffelijke artikel dat Wim van de Water al eens maakte ten behoeve van zijn site Mediapages.nl. Aangevuld met gegevens uit diverse andere publicaties.

Zo, dit was dan een uitgebreide beschrijving van de Veronica dBase in Filemaker zoals we die op dit moment gebruiken. Je kunt in elk veld zoeken naar een tekst en ook in diverse velden tegelijk is dat mogelijk. Nog steeds breng ik verbeteringen aan. De gehele dBase inclusief geluid en plaatjes neemt slechts 9 Mbyte inbeslag!



Hopelijk heb ik een aantal van jullie enthousiast gemaakt en een richting aangegeven hoe je zorgvuldig met het “cultureel erfgoed” kunt omgaan.

© tekst en foto's: Juul Geleick