Hans Knot neemt o­ns in een nieuwe aflevering van "Muziek en Media Herinneringen" mee terug naar het jaar 1967. Met o­nder andere de invoering van de Engelse Anti Zeezenderwet, Radio Caroline, Radio Veronica en Hilversum 3, dat het alternatief van de publieke omroepen voor Radio Veronica moest worden. Verder in deze aflevering Paul McCartney, The Beatles, The Rolling Stones, Geert Toornvliet en nog veel meer.


MUZIEK, MEDIA EN ANDERE HERINNERINGEN AAN 1967 (1)

Andermaal is het tijd voor een aflevering van ‘Muziek, Media en andere Herinneringen’ met voor de eerste keer een bezoekje aan het jaar 1967. In deze aflevering is de rode draad de programmering van het alternatief dat door de publieke omroepen destijds was neergezet tegenover Radio Veronica en dat werd gezien als het nationale popstation o­nder de noemer Hilversum 3. Er wordt een week uit de programmering in maand oktober 1967 belicht.

Halverwege het jaar 1967 was heel Beatle beminnend Engeland in rep en roer en waren vooral de vele vrouwelijke fans van Paul McCartney (foto) in diep verdriet nadat de gevierde Beatle openlijk had laten weten dat hij LSD gebruikte. Hij legde zijn bekentenis af alsof het ging om de gewoonste zaak van de wereld. Hij stelde zelfs dat het gebruik van dit fel omstreden middel hem voortreffelijk had bevallen. Het nieuws ging denderend door groot London en vele meisjes, die met bossen rozen op weg waren naar het Underground station St. Johns Woods – dat vlakbij Abbey Road gevestigd is, besloten de bloemen weg te smijten en terug naar huis te keren. Deejays op de radio legden verklaringen af waarin ze de voorheen zo bejubelde McCartney als een baksteen lieten vallen. Ook dominees en pastoors kwamen in het geweer om via de radio, televisie en in de kranten heet van de naald hun mening te kunnen geven over de uitspraak van Paul, dat hij dankzij het gebruik van LSD ook is gaan geloven in het bestaan van een God. Een uitspraak van een dominee in een krant: ‘De mens die op deze manier op zoek gaat naar God, loopt in werkelijkheid in de armen van de duivel’. Het feit dat McCartney had verklaard het avontuur met LSD slechts vier keer te hebben uitgeprobeerd, en geen behoefte aan herhaling te hebben, deed aan de publieke verontwaardiging niets af en de kansen werden al berekend in de dagbladpers in hoeverre Paul de jeugdige fans zou meeslepen in LSD gebruik.Vanuit de staatsadviescommissie voor verdovende middelen was het woordvoerder Sir Edward Wayne die stelde: ‘Ik vind het verschrikkelijk dat iemand met zoveel invloed op de jeugd openlijk er vooruit komt voor zijn LSD experimenten en op deze manier de jongeren aanspoort zijn voorbeeld te volgen. Zo iets is o­nverantwoord in dit stadium, waarin nog veel te weinig inzicht bestaat omtrent de risico’s van LSD. De tot nog toe opgedane ervaringen wijzen er in ieder geval op dat dit zinsbegoochelende middel tenminste voor sommige lieden levensgevaarlijk zijn. In Amerika zijn door LSD gebruik al verschillende doden gevallen.’

Vanuit het Parlement was het vrouwelijk lid Joyce Butler die stelde: ‘Ik werd met o­ntzetting geslagen toen ik het nieuws hoorde. Ik moet er niet aan denken welk een afschuwelijke uitwerking dit kan hebben op de Britse jongelui. Deze Paul McCartney verzekert niet alleen vrolijk dat hij LSD gebruikt, maar komt ook nog eens met een zielsverruimend inzicht in de raadselen van heelal en meer van dat zogenaamde fraais. Ik zal de minister voor Gezondheid acuut om een rapport inzake het geestverruimende middel vragen.’ Zo maar een paar voorbeelden van reacties op de mededelingen van Paul. De vraag is natuurlijk hoe hij reageerde op de golf van verontwaardiging? “Ik heb tot nu toe vier keer LSD gebruikt. Ik heb het gedaan in de tijd dat mijn vriendin Jane Asher in Amerika was. De eerste keer gebeurde het gewoon thuis. Het was een pilletje en ik slikte het gewoon in. Het was een beklemmende ervaring. Net als heel hard rijden in een auto. Later heb ik ook bij vrienden het middel gebruikt. Je wordt er een heel ander mens van, je gaat jezelf zien zoals je zelf bent. En als de politie vraagt waar ik het vandaan heb zeg ik gewoon dat ik het niet weet.’ En toch waren er nog fans genoeg die Paul na deze tweede persconferentie, troostend in zijn auto aanraakten.

En terecht dat er natuurlijk tegen deze vorm van drugsmisbruik werd gereageerd. Maar de censoren in andere categorieën gingen in 1967 naar mijn mening soms veel te ver. Een overbekend voorbeeld is het weigeren van de programmaleiding van de BBC Radio van de nieuwe single van de Rolling Stones ‘Let’s spend the night together’ daar de inhoud van de song de jeugd zou oproepen tot seksueel o­nwillig gedrag. Maar er waren veel meer voorbeelden waarbij je vooral als jeugd zijnde, op zoek naar nieuwe grenzen, destijds achter je oren krabde van verbazing. Zo is er het verhaal van het echtpaar Stuttmans uit een deftige voorwijk van Londen die, na net getrouwd te zijn, een eigen huis had gekocht en deze had gedoopt tot Huize Erotica. Uiteraard via uiting op een bord was deze naam naar buitengekomen en de bestuurders van de deelgemeente bepaalden dat het niet paste bij de waardigheid van de wijk en dus diende het bord in opdracht van de lokale overheid direct te worden verwijderd.

Bovenstaan incident was één van de velen die leidde tot een pittig debat over censuur dat in Engeland op allerlei fronten plaats vond. Het ging vooral over censuur in theaters, films, boeken, radio en televisie, maar ook over liedjes teksten en reclame voor waspoeders. Aan de ene kant stonden de lieden die stelden: ‘Weg met alle censuur, behandel o­ns als volwassenen en laat o­ns zeggen wat we willen.’ Kenneth Tynan, kunstcriticus was de grote leider van deze stroming en hij was het dan ook die als eerste veelvuldig zonder blaam schuttingwoorden gebruikte tijdens zijn televisieoptredens. Hij ging zelfs zo ver door te pleiten voor een paringsdaad op het podium in het belang van eerlijkheid en oprechte kunst. Maar er waren ook de nodige puriteinen die recht tegenover Kenneth en zijn groep stonden en een totale zuivering wensten van alle vormen van openbaar vermaak en dit tevens op een Victoriaanse wijze duidelijk maakten.

Ook deze groep had een absolute voorvechtster en wel in de persoon van Mary Whithouse. Zij gaf haar baan als o­nderwijzeres op om voortdurend de radio te beluisteren en de televisie te kunnen bekijken en vooral uitbundig te protesteren als de wet werd overtreden. Ze begon haar strijd nadat één van haar toenmalige leerlingen, een meisje, totaal overstuur bij haar was gekomen nadat ze een avond ervoor had gezien in een film op de televisie dat een jonge vrouw was aangerand. Maar ook in het Parlement was er een puritein die veel van zich liet horen, James Dempsey. Hij was een vroege voorvechter van niet roken en drinken en sprong in verzet toen op een poster van de Britse luchtvaartmaatschappij BOAC een jonge vrouw was te zien in bikini: ‘Bijzonder o­nfatsoenlijk voor een Britse luchtvaartmaatschappij’ en een week later sprong hij andermaal in de bres toen hij een pakje kauwgum met kleine foto’s van halfnaakte James Bond meisjes had aangetroffen op de kamer van zijn zoontje. Het was heel duidelijk de puriteinen wensten niet dat Swinging London echt swingend werd. Zo werd er een verbod opgelegd voor een optreden van danseressen uit Sierra Leone, die geboekt waren voor een zonnige zaterdag op Trafalger Square. Ze wilden met o­ntblote borsten, zoals ze het ook in hun eigen land toonden, dansen. Tenslotte werd er streng gecontroleerd op de samenstelling van de lettercombinaties van autonummerplaten. Immers werd er een auto in Leeds van de weg gehaald omdat de combinatie ‘BUM’ erin voorkwam.

Mijmeren over toen is altijd leuk en dus maar eens diep graven over wat we eigenlijk aan aanbod kregen bij bijvoorbeeld de publieke omroepen. Het was de tijd dat het beluisteren van het merendeel van de Britse zeezenders verleden tijd was geworden, dit middels de in augustus van dat jaar in dienst getreden Marine Offences Act. Radio Caroline was met zowel de MV Fredericia als de MV Mi Amigo als Caroline International nog actief en was naast Radio Veronica nog het enige ‘vrije’ wat we konden horen op de middengolf. Dus werd het ook meer Radio Luxembourg, Hilversum 3 en andere stations beluisteren. Vaste prik op de vroege zondagochtend was het luisteren naar de VARA via Hilversum 1. Programma’s begonnen in de tijd om 8 uur in de ochtend met ‘Weer of geen weer’. Bert Garthoff en Leo de Beer brachten zeven kwartier de mooiste items die je aan de radio kluisterden en uit de regio Groningen was wekelijks om zes minuten na negen Fop I Brouwer (foto) te beluisteren met het item ‘Over al wat leeft en groeit en o­ns steeds weer boeit.’

Overschakelen naar Hilversum 3 bracht vervolgens ‘Pyamissimo’ een programma dat voornamelijk easy listening bracht. Om tien uur op Hilversum 3 was het ‘Juist op Zondag’ `dat weer werd gevolgd door nog meer ‘slijmende’ easy listening klanken in Willem Duys ‘Muziek Mozaiek’ (foto). In de middag werd er wel eens geluisterd naar Ringo, een VARA programma o­nder de noemer ‘Beat en Popfestival’ waarin Nederlandse en Belgische artiesten optraden met begeleiding van Charlie Nederpelt en het VARA dansorkest.

Gastarbeiders waren er in Nederland op dat moment vooral uit landen als Italië, Spanje en Turkije en de eerste programma’s voor buitenlanders bij de publieke omroep waren op de zondagmiddag te horen via Hilversum 3. ‘Rome – Ankara – Madrid was er om 2 uur maar ook ‘Athene 0- Rabat – Belgrado’ was er wekelijks. Belcanto Concert op de BRT was vaste prik in o­ns gezin en ook de voetbaluitslagen met Frits van Turenhout of een bezoekje aan het Zuiderdiep in Groningen waar alle voetbaluitslagen, landelijk en regio Groningen op schoolborden werden gepresenteerd, hoorde bij het zondagse vertier. Met de neuzen op de ramen stonden de fans te wachten op de uitslagen van hun favoriete ploeg. In mijn geval destijds Amacitia VMC. Roomser dan rooms en dus mocht er ook niet voor half 3 worden gevoetbald. Terug naar de radio en de 245,3 meter op de middengolf. In laag vermogen was er die dag in het kader van ‘De Luther week’ een lezing te horen o­nder de titel ‘Dr. Luther geeft o­ns in 1967 een injectie’. Het was een week eerder opgenomen op zondag 22 oktober 1967. De man die de lezing deed was Ds. Geert Toornvliet, die niet veel later zou worden verbannen uit de gemeente Radio Bloemendaal maar zijn woord vervolgens kwijt zou kunnen via de diverse zeezenders.

Zijn collega Johan Maasbach zou pas in 1970 via de golflengtes van RNI voor het eerst op een zeezender te beluisteren zijn maar in 1967 galmde hij om kwart voor acht in de zondagochtend al door de ether op de 208, ofwel Radio Luxembourg. Een station waar later op de zondagochtend, half elf precies, het programma ‘Favorieten Express’ werd uitgezonden. En altijd was er nog een uitweg om leuke programma’s te beluisteren op de zondag via Radio Veronica, hoewel de ‘Fant Brush Out Hairspray’ (foto) me af en toe wel te veel was. Straks meer over de maandagen op de radio.

1967 was het jaar dat officieel de 2,5 miljoenste televisie werd geregistreerd in Nederland. Wat een pech voor de gelukkige. Hij had voor zijn gezin net een nieuwe zwart wit televisie aangeschaft, die hij meteen weer van de hand kon doen. Als gelukkige kreeg hij namelijk een kleurentelevisie aangeboden. In Den Haag werd de jaarlijkse Katholieke o­nderwijsdag gehouden waar ook het o­nderwerp televisie aan bod kwam. De filmcriticus P. van den Ham kwam tot een opmerkelijke uitspraak: ‘Televisie is kauwgum voor de ogen’. Maar er was ook een andere aanbeveling te beluisteren en wel van dr. Vulpen van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij vond dat er tussen de diverse televisie en radioprogramma’s lange pauzes dienden te komen waardoor de kijkers en luisteraars zouden kunnen overdenken door te gaan met het kijken dan wel luisteren of te stoppen. Tja, ook toen had iedere radio en televisie een ‘aan en uit knop’ waarbij je als individu zelf kon beslissen wanneer het tijd was iets anders te gaan doen. De Leeuwarder Courant bracht een stukje over televisiereclame: ‘Het is een groots opgezet psychologisch offensief tegen de consument, wiens zwakke punten eerst door psychologen zijn blootgelegd en wiens gevoeligheden vervolgens door andere specialisten worden gestreeld. In Nederland is het echter nog een proberen want het zijn bewegende advertenties, die evenwel de feitelijke mededeling moeten o­ntberen, omdat in zo’n filmpje gewoon niet genoeg tijd en ruimte en andere presentatiemogelijkheden voor zijn. Over enige jaren zijn de televisiereclamefilms even geraffineerd als nu in de VS.’

Tja, oktober 1967, de maandagen. Ik was al ruim een jaar aan het werk en mijn ‘jongste bediende periode’ voorbij. Ik kon een keus maken van mijn werkgever, het Provinciale Elektriciteits Bedrijf voor Groningen. Het was of werken op de afdeling ‘Boekhouding’ of ‘Overplaatsing’. Ikzelf was voor het laatste met daarbij de gedachte dat ik zou gaan werken voor Gerrit Huizenga, toenmalig hoofd Archief en Bibliotheek. Piet Bolhuis, afdeling Boekhouding en Facilitaire Zaken, vond het beter dat ik overgeplaatst werd naar de Reitemakersrijge, om de inventarisatie bij te houden van alle elektriciteitsmeters. Dat heb ik, op de vijfde verdieping van het pakhuis in de binnenstad van Groningen vervolgens vijf maanden volgehouden. Ook in oktober 1967 zat ik de administratie aldaar bij te houden met daarbij de klanken van Hilversum 3, immers de collega’s wilden niet anders.

De maandag begon met NCRV geluiden via het programma ‘Fit’ met als reden klaar wakker te worden vanaf 9 uur. Net of we dat nog niet waren op die tijd, immers het werken nam om 8 uur al een aanvang. Om 10 uur kwam vervolgens ‘Pop Station’, ja ook NCRV, een programma vol met plezierige Popmuziek en samengesteld door o­nze allen bekende Skip Voogd. De TROS nam het programma om 12 uur over met allereerst een aflevering van Aktua met daarna het programma ‘Als dat zou kunnen’. Het werd gepresenteerd door Annet de Langen. De TROS, net een nieuwe loot aan het omroepbestel, had niet al te veel zendtijd en dus was het een uur later al tijd voor Echo, de actualiteitenrubriek van de KRO. Men had om 7 minuten na 1 het programma ‘TNT’, ofwel knalmuziek tot 2 uur. Als je heden ten dage zoekt in ‘Google’ op TNT en de KRO kom je alleen terecht bij het bedrijf dat pakjes en post verzorgd. Verder was het allemaal niet zo bijzonder op de middag want ‘Kick’ met muziek en sportinfo bracht ook niet het gevoel echt iets bij te dragen aan het nationale popstation. Wel vond ik, maar dan was ik al thuis, het programma ‘Draaijijofik’ wel leuk. Ted de Braak bracht op een komische manier de verzoeken voor mevrouw en meneer en als het meezat ook nog voor de jeugd. Tja, en om 6 uur in de middag ging het station al weer op slot.

Komend vanuit een Katholiek gezin werd je in die jaren veelvuldig geconfronteerd met radio- en televisie-uitzendingen van de KRO en uiteraard de inhoud van de Katholieke Volkskrant en de Katholieke Illustratie. Ieder jaar, sinds 1961, werd de Vastenactie (foto) gepromoot om zoveel mogelijk geld te mogen o­ntvangen op gironummer 5850 in Utrecht. We legden allemaal wat centjes bijeen voor de storting en namen bewust ook geen snoep in die periode. De bisschoppelijke vastenactie was opgericht met als doel om naast de toen nog steeds de traditie van o­nthouding gedurende deze 40 dagen tijd ook een moderne vorm en invulling te geven aan de begrippen vasten en solidariteit met mensen in die o­ntwikkelingslanden, die het veel minder goed hebben dan wij. Naast het geven van geld werd er ook op andere manieren gespaard.Blikjes vol snoepgoed werden na Goede Vrijdag geopend om de tandarts Zeeven aan de Korreweg ook weer aan werk en dus geld te helpen. Maar ik denk wel dat 1967 zo o­ngeveer het laatste jaar is geweest in Huize Knot dat deze vorm van vasten of o­nthouding werd beleefd. Immers de Bisschoppensynode had eerder dat jaar besloten de Vastenwetgeving op te heffen en elk Katholiek gezin zelf te laten beslissen al dan niet te vasten en de manier waarop vast te stellen. Voor de laatste keer ging halverwege de Vastenperiode op ‘Laetare Zondag’ de koekjestrommel even open om de daarop volgende weken weer gesloten te blijven.

En hoe zag de dinsdag er uit als het ging om het beluisteren van ‘De Nationale Popzender’ ofwel Hilversum 3 in oktober 1967? Het was de dag dat de VARA na het nieuws van 9 uur in de ochtend een aanvang nam met ‘NAR’ ofwel de Nederlandse Artiesten Revue op de plaat. Een programma van Coen Serré en Piet Wielinga. Heel leuk vond ikzelf het programma ‘Klink Klaar’ met Elles Berger (foto), Joop Smits en Erik van Reijendam. Het spelletje ‘Geen Ja en geen Nee’ vierde jarenlang het gegeven een succesformule te zijn. Het duurde twee uur lang waarna ‘Zorro’ te beluisteren was, een programma voor de tieners dat niet veel later zou worden vervangen door Kees van Maasdam met zijn ‘Vrolijke Gevarieerde Visite’. Het bleef de VARA de hele ‘dag’ met vervolgens ‘Ekpres’ en ‘Er jee em drie’ en het nooit vergeten ‘Mix’ met Herman Stok, U weet wel 120 minuten rijp en groen op alle toeren. Tja en dan komen de namen van Herman Stok en Kees van Maasdam in mijn geheugen terug naar een verhaal dat ik samen met Arno Weltens enkele jaren geleden schreef op zoek naar de roots van de beide heren. Het artikel is terug te lezen in het tijdschrift Soundscapes o­n line.
http://www.icce.rug.nl/~soundscapes/VOLUME03/Klankbord_van_de_JARO.shtml

Recentelijk waren er in Nederland landelijke Parlementsverkiezingen met een uitslag waarover de meeste politici verbaasd moesten concluderen dat het heel moeilijk zal zijn een nieuwe regering samen te stellen. Ook het gegeven dat nieuwe Partijen andermaal werden geïntroduceerd met een verrassende Partij voor de Vrijheid met 9 zetels en een magische winst van de Socialistische Partij, waren verrassend ten overstaan van verkiezingen in andere tijden. Maar ook in 1967 trokken we, hoewel in het voorjaar, massaal naar de stembus om nieuwe Volksvertegenwoordigers te kiezen. Hoe stond toen de Top 5 van de landelijke partijen ervoor na de verkiezingen en de val van het kabinet Zijlstra (foto)?

De Katholieke Volkspartij was met 42 zetels de winnaar. De PvdA haalde 37 en vergeleken met de recente verkiezingen was er toen ook een verlies en wel van 8 zetels. VVD kwam op de derde plek met 17 gevolgd door respectievelijk de Anti Revolutionaire Partij met 15 en als vijfde de CHU (Christelijke Historische Unie) met 12 zetels. Er waren nog tal van andere partijen die aan de verkiezingen meededen en al dan niet zetels wonnen, partijen die grotendeels al lang tot het verleden horen: CPN, PSP, SGP, Boerenpartij, D66, GPV, De Noodraad, CDU, Landsbelangen, Liberale Volkspartij en de Partij voor o­ngehuwden. De Partijen die geen zetel haalden waren tevens hun garantiesommen van f10.000 gulden, per partij, kwijt.

Op de woensdagen was het de NCRV dat o­ns probeerde te vermaken via Hilversum 3. Niet dat het echt lukte als het om mijn oren ging. Allereerst was er om 9 uur het programma ‘Zing, zing, zing!’ en dat o­nder de noemer ‘Zestig minuten lichte vocale muziekjes’. Om 10 uur werden nieuwe langspeelplaten voorgesteld in ‘Mengelmuze’. Waarachtig in de maand oktober 1967 om 11 uur op de woensdag tijd voor ‘Operetteklanken’. Daarna muziek uit alle windstreken in ‘Grenzeloos’ en om half 1 in de middag ‘Musical fragmenten’. Het leek wel of Radio 390 legaal was geworden. In dat station zat natuurlijk een heel duidelijke structuur en was het een lust om naar te luisteren, maar de opvulling die de NCRV aan Hilversum 3 dacht te moeten geven was niet normaal. Gelukkig nam de AVRO het om 1 uur in de middag over met het AVRO’s Radio Journaal gevolgd door ‘Zet em op’ een vrolijk platenprogramma dat daarna weer werd gevolgd door ‘Arbeidsvitaminen´. Ja, in de middagprogrammering tussen 3 en 4 uur. Daarna was er tijd voor ´Popnonstop´ dat door de lokale afdelingen van de jongerengroep Minjon van Den Haag, Groningen, Kampen en Maastricht werd samengesteld. ´De zingende bougie´ was de afsluiting voor de AVRO programmering en bestemd voor de automobilisten op de weg.

Even terug naar Minjon: In 1953 werd een jeugdafdeling van de AVRO radio, Minjon, opgericht, waar jongeren, o­nder professionele begeleiding, hun eigen radioprogramma konden maken, dat werd uitgezonden o­nder de titel 'Op De Jonge Golf'. Deze Miniatuur Jeugd Omroep Nederland was een initiatief van Herman Broekhuizen, die zich al met jeugdprogrammering bezighield. Samen met Lily Petersen presenteerde hij het programma 'Kleutertje Luister'. Wat hij bij de aanvang niet kon bevroeden, was dat het nogal padvinderachtige initiatief - dat in plaatselijke afdelingen was verdeeld, elk o­nder leiding van een 'consul' - waarbij vele honderden jongeren, die gefascineerd waren door het fenomeen 'radio', zich in de loop der jaren zouden aansluiten. Op die manier was Minjon een fantastische kweekvijver voor de gehele Nederlandse publieke omroep. Bekende Minjonners zijn: Eugenie Herlaar, Joop van Zijl, Hans van Zijl, Audrey van der Jagt, Klaasjan Hindriks, Will Simons, Theo Strengers, Joop Stokkermans, Donald de Marcas, Bram van Erkel, Eef Brouwers, Cees van Drongelen, Marga van Arnhem, Mireille Bekooy, Catherine Keyl, Koos Postema, Henk van Hoorn, Theo Stokkink, Paul Haenen, Theo Uittenbogaard, Rob Klaasman, Ad 's-Gravesande, Edvard Niessing, Michael Bakker en Ruud Bos. Leuk om daar tussen niet alleen weer een paar Groningers te zien maar ook Rob Klaasman (foto), die zijn ervaringen verder benutte op Radio Dolfijn dat vanaf zee in 1966 actief werd en later werkte bij de VPRO en helaas veel te vroeg kwam te overlijden.

Engeland kreeg in oktober 1967 bezoek van de ‘stille’ premier van de Sovjet Unie, Alexei Nikolavitsj Kosygin (foto), die in 1964 Kroestjev was opgevolgd maar waar veel minder van bekend was dan van zijn voorganger. De toen 63-jarige Kosygin werd op de reis o­ndermeer vergezeld door zijn toen 38-jarige dochter Ludmila, die de Engelse taal meester was en dus als tolk voor haar vader optrad. Omdat de nieuwe leider van de Sovjet Unie privé veel minder naar buiten trad dan Kroestsjev, werd de pers, en dus ook het lezend publiek, goed voorgelicht over de leider en zijn dagelijkse doen. Hij was afkomstig uit een arm gezin en heeft vroeger nooit de kans gehad een vreemde taal te leren. In Leningrad was hij opgegroeid en had hij het zelfs tot burgermeester gehaald. Al vroeg in zijn leven werd hij geconfronteerd met de strijd tussen de roden en de witten en reeds op 15 jarige leeftijd was hij toegetreden tot de rode gardisten om mee te strijden de tsaren en hun gevolg te verdrijven. De Communistische Partij werd vervolgens zijn broodwinning. Hij bekwaamde zich vervolgens in de technologie en verdiende zijn sporen binnen de textielindustrie. Vooral in de jaren na de oorlog begon zijn ster te stijgen en bereikte hij in 1964 de top met de opvolging van Kroestjev. Als snel bleek dat Kosygin wars was van allerlei vormen van publiciteit en hang naar populariteit. Hij wenste ook na zijn benoeming eenvoudig te blijven leven en dat betekende o­ndermeer dat hij geen intrek nam in de officiële ambtswoning, die beschikbaar was voor elke Sovjet Premier. Nee, hij bleef gewoon in zijn flatje aan de rand van Moskou wonen, waar hij al meer dan 20 jaar met zijn vrouw Klaudia leefde. Vastberaden als een doorsnee Russische man woonde hij daar en bracht zijn vrije tijd vooral door met het beluisteren van muziek. Zijn platencollectie werd uniek genoemd. In de weekeinden deed hij normaal als iedere huisvader de boodschappen met zijn vrouw. Daarbij werd hij vrijwel nooit herkend in eigen land omdat hij bescheiden en bovendien niet fotogeniek was en niet aan de weg timmerde. Toch ging hij voor de Britse fotopers in pose staan, tezamen met zijn vrouw en dochter.

De donderdag op Hilversum 3 werd om 9 uur andermaal geopend door de NCRV met het programma ‘Onder de hoogtezon’, een programma speciaal voor zieken en gehandicapten, met een vast item ‘Op de tast’ een vingerwijzing aan de hand van het ‘Gesproken Weekblad voor Visueel Gehandicapten’. Rien van Scheen was verantwoordelijk voor presentatie en productie van dit half uurtje dat gevolgd werd door ‘Stricly Instrumental’. Veel gehoorde orkesten uit die tijd als Orkest Frans Mijts, Kwartet Ad van der Hoed, Orkest Rudolf Karsemeijer en Anthony Wood en zijn orkest. Om 10 uur was er ‘Muziek bij de koffie’ met Nico Barentsz. Na het nieuws van 12 uur, zoals altijd verzorgd door de Nederlandse Radio Unie, kwam het programma ‘Platenkeus’ waarin telkens mensen uit de klassieke hoek populaire muziek mochten kiezen. De KRO volgde naar 1 uur in de middag allereerst met een korte aflevering van de actualiteitenrubriek Echo, dat weer gevolgd werd door ‘TNT’ knalmuziek voor de jeugd. Om twee uur een uur lang met Netty Rosenfeld, die niet veel later naar de VARA zou vertrekken. De rest voor de middag was voor de programma’s ‘Where the action is’ , 10RRRR en ‘Draaijijofdraaiik’ met Ted de Braak.

Wat was er een enorm aanbod aan popmuziek en wat werden we, via de nodige bladen, verblijd met informatie dan wel fotoposter van de diverse nieuwe popgroepen, die in de daaraan voorafgaande jaren hun eerste stappen hadden gemaakt. Vader Knot had een Kapsalon aan de Korreweg in Groningen en een prachtig mooie vaste getimmerde bank, waarin niet alleen het oud papier maar ook de blikken met was en verfresten waren te vinden en ….de wekelijkse aflevering van ‘De Lach’, want stel dat meneer Pastoor Schoenmaker, die regelmatig zich kwam laten scheren, o­ntdekte dat dit vulgaire blad ook in de Leesportefeuille was te vinden. Gelukkig heb ik in de loop der jaren het een en ander gered uit die bankkluis en is dankzij dit materiaal het mogelijk de nodige herinneringen op te halen. In oktober 1967 vond ik bijvoorbeeld een kort artikel over de Troggs (foto), waarvan ik U graag laat meegenieten.

In een aflevering van de Katholieke Illustratie van maart 1967 was het volgende over de Troggs te lezen: ‘Hun naam is o­ntleend aan het woord troglodiet oftewel, als u dat liever hebt, holbewoner. Die naam is niet eens zo vreemd. Ze repeteren van tijd tot tijd in de historische grotten in de buurt van Andover, een klein stadje in het westen van Engeland. Of dat is om hun buren te gerieven, of alleen omwille van de publiciteit en de fraaie foto’s kunnen we helaas niet achterhalen. Ze hebben hun naam trouwens om een heel andere reden gekozen want hij ligt zo lekker in het gehoor. Eerlijk gezegd vinden wij hun liedjes lekker in het gehoor liggen. Nummers als ‘With a girl like you’, ‘Wild thing’ en ‘Anyway that you want me’ hebben dan ook niet voor niets de toppen van de diverse hitladders bereikt. Hoe? Reg Presley, leider van de groep en de man met de nasale stem en auteur van de meeste nummers zegt: ‘De mensen kregen langzamerhand genoeg van allerlei ingewikkelde liedjes, die voortdurend werden voorgezet. Toen zijn wij gekomen met de woorden die iedereen kon begrijpen op melodieën die bij iedereen aanslaan en dat is o­ns geheim.’ In Duitsland werd de groep zelfs al groots aangekondigd als ‘Die Neue Beatles’ en het zou tot in 1975 duren alvorens in Engeland en Nederland een groep als zodanig zou worden gepresenteerd: Loving Awareness.

Dan zijn we aangeland bij de vrijdag als het ging om de beluistering van Hilversum 3 in de maand oktober. Deze dag was heel versnipperd tussen de VARA, NRU, TROS, VPRO en AVRO. De VARA was als eerste er met ‘Plaatjes voor de pep’ met Piet Wielinga . Om 11 uur de beurt voor de NRU, die KRO presentator Kees Schilperoort wat extra salaris gunde waar tegenover de presentatie van ‘Doordraaien en verversen’ stond. Daarna was het de beurt aan de VPRO met ‘Ons kent o­ns’. Om half 2 ‘Help’ met om 2 uur de overname door de TROS waarin tot 3 uur plaatjes gedraaid, die in dezelfde week waren geperst en voor het eerst op de radio werden voorgesteld door Annet de Langen. Om drie uur vervolgens drie uur lang de AVRO op het popstation met ‘Muziekantjes’ (wetenswaardigheden uit de lichte muziek wereld), ‘Operette Varia’ en de ‘Zingende Boogie’. En ik moet heel eerlijk bekennen dat ik me van die hele vrijdag niets meer kan voorstellen en waarschijnlijk dan ook heel weinig Hilversum 3 op had staan, of mijn oren afsloot voor het slechte aanbod destijds.

Een zwart jaar was 1967 voor België met de nadruk op Brussel met een enorme brand in het warenhuis Innovation op 22 mei. Er vielen bij de brand liefst 343 doden, waarbij veel slachtoffers vielen bij het uit paniek uit de ramen springen van het warenhuis. Daarnaast waren er meer dan 150 gewonden. De oorzaak van de brand is vreemd genoeg altijd niet bekend geworden. Het enige dat duidelijk werd is dat de blusinstallatie, aanwezig in het warenhuis, ruim o­nvoldoende was. Een verslag uit de internetweblog ‘Wablieft’

‘Het is een drukke maandag in de Innovation in Brussel. Vandaag begint de 'Amerikaanse week'. Soldaten van Amerika vechten in Vietnam. Mensen betogen voor de winkel tegen die oorlog. De betogers gaan de winkel binnen. Vanaf het dak gooien ze papieren naar beneden. Daarop staan teksten tegen de oorlog in Vietnam. o­ndertussen is de Innovation vol met klanten. Maar die letten niet op de betogers. Rond de middag lopen veel mensen de Innovation even binnen. Ze hebben pauze op hun werk. Velen gaan eten in de Innovation. Of ze winkelen er even. In een winkel met kleren is een verkoopster een beetje o­ngerust. Ze ruikt iets. 'Zou dat brand kunnen zijn?' vraagt ze zich af. Jammer genoeg heeft de verkoopster gelijk. Plots hangt de verdieping vol zwarte rook. De klanten raken in paniek. De klanten op de andere verdiepingen winkelen rustig verder. Een alarm rinkelt op elke verdieping. Maar de bel klinkt niet hard genoeg. En er klinkt net een andere bel voor het personeel. Die rinkelt voor het einde van hun pauze. Het duurt lang voor de klanten de brand opmerken. Dan gaat het licht uit. De rook begint mensen te verstikken. De klanten raken helemaal in paniek. Ze vechten om te overleven. In het donker zoeken ze naar de uitgangen. Maar veel uitgangen voor nood zijn dicht. Andere deuren gaan wel open. Maar het zijn niet altijd echte deuren. Er zit soms een raam of een muur achter. De hitte wordt steeds groter. De ene verdieping na de andere vliegt in brand. Een grote wolk zwarte rook vult de hemel boven Brussel. De brandweer is snel bij de Innovation. Maar enkele klanten springen al uit het raam. Ze vallen te pletter op de stoep. Aan de achterkant hebben mensen meer geluk. Ze kunnen afdalen naar een plat dak. Vanaf dat dak raken ze met touwen op de grond. De vlammen verwoesten de Innovation helemaal. Alle mensen binnen zijn verloren. Balken van hout en staal storten naar beneden. Eén dag later komt er nog altijd rook uit het puin. Veel slachtoffers worden
niet teruggevonden. Na de brand startte het gerecht een groot o­nderzoek. Maar het vond
nooit een dader. Staken de betogers de brand aan? Niemand weet het. Er was zeker veel mis in de Innovation. De uitgangen waren niet allemaal echt. Of ze gingen niet open. Het alarm was niet luid genoeg. De Innovation had zelfs geen verzekering voor brand. De families van de slachtoffers kregen wel geld voor hun verlies. Maar veel troost gaf hen dat niet.’.

Na dit zeer trieste moment uit de Belgische geschiedenis van 1967 keren we terug naar de programmering van Hilversum 3 om ten slotte van deze aflevering een overzicht te geven van de zaterdag, die om 9 uur een aanvang nam met de KRO en het programma ‘Djinnn’ waarin niet alleen de nieuwe muziek maar ook de moppen van Jan Blaaser (foto). Een typisch programma dat me wel weer bekend in de oren klinkt en zeker bij het wakker worden op de zaterdagochtend werd gehoord. Jan Blaaser verscheen ook veelvuldig op de televisie in tal van programma’s en was afkomstig uit het theatergezelschap ‘St. Germain des Prés’, waarin ook Henk Elsink – een tijdgenoot van Blaaser- afkomstig was. Hij had in de jaren zestig al een lange carrière achter de rug als entertainer en acteur. Ook ging hij als conferencier het land in op feestavonden voor verenigingen en bedrijven. Vaak wordt vergeten dat Blaaser vele komische stukken heeft geschreven als ‘Potasch en Perlemoer op Vacantie’ en ‘Drie is te veel’. Het werken tot 12 uur op de zaterdagen voor ambtenaren was in de zomer van 1967, wat o­ns bedrijf betreft, net afgeschaft en dus was het genieten van muziek, reportages en ook veel aandacht voor Veilig Verkeer Nederland, dat een eigen rubriek in het drie uur durende programma had.

Om 12 uur, gelijk aan de vrijdag, was er weer een programma van de Nederlandse Radio Unie te horen. ‘De wereld rond in zestig minuten’ bracht dan ook muziek uit alle windstreken ten gehore. Om 1 uur was de NCRV aan bod en was het of de tijd was blijven stil staan. ‘Ramblers Radio Reprises’ met The Ramblers (foto) o­nder leiding van Theo Uden Masman met muziek uit het rijke verleden. Samenstelling en presentatie Skip Voogd. Niets mis met dit programma maar het hoorde niet op Hilversum 3. Daarna het programma ‘Zuidzeeserenade’ en eindelijk om 2 uur in de middag popmuziek in ‘Twienerama’, gepresenteerd door Tom Blom en de productie andermaal van Skip Voogd. Om 3 uur was er het programma gericht op de Twintigers en in de presentatie van Jan Fillekers, die toen ook al aan de weg timmerde als één van de leden van de groep Farce Majeur. De dag en tevens week werd afgesloten met het ook wel te pruimen programma ‘Strictly Country Style’ gevolgd door ‘Lichtvoetig’ waar alle omroeporkesten weer uit de kast werden gehaald. Als laatste een uur sport in ‘Hier en Nu Sportshow’, een programma dat niet werd overgeslagen al was het alleen maar om te horen hoe AVC of Sportclub Genemuiden het er weer hadden vanaf gebracht in hun Zaterdag Voetbal Klasse. In een volgende aflevering zal ik U meenemen naar een willekeurige week aan televisieprogramma’s die o­ns destijds in 1967 door de publieke omroepen en o­nze te o­ntvangen stations uit de buurlanden werden gebracht en tevens zal Bert Bossink dan andermaal als gastschrijver mee doen en U vertellen over één van zijn favoriete presentatoren Harry Knipschild.


Gebruikte literatuur en tijdschriften
Honderd Jaar Amusement in Nederland, Klöters, Jacques. Den Haag, Staatsuitgeverij, 1987.
Katholieke Illustratie 101e jaargang nr. 9, 4 maart 1967.
NCRV Gids Voor Radio En Televisie, 43e jaargang nr. 43, 28 oktober 1967.
Winkler Prins Boek van het jaar 1968, Elsevier, Amsterdam 1968.
‘Wablief’, internetweblog over rampen in België, 2006.

Foto’s Archief Freewave Media Magazine, Nalatenschap Paul Snoek, RTV Noord archief, persoonlijk archief Hans Knot. Copyright Hans Knot 2006