Herinneringen aan 1962

MUZIEK MEDIA EN ANDERE HERINNERINGEN AAN 1962
Welkom in een nieuwe aflevering vol met herinneringen aan het jaar 1962, waarin ondermeer door de toenmalige Koningin Juliana tezamen met haar gemaal Prins Bernhard het zilveren huwelijksfeest werd gevierd. Charles Aznavour vertelde zijn fans over een tot op dat moment geheime zoon en Harold MacMillan, een groot staatsman, in Engeland zijn macht begon te verliezen.In Nederland was er een zeer populair programma op de radio, dat gepresenteerd werd door Dick Duster. Hans Knot neemt u in zijn ‘Muziek, media en andere herinneringen’ mee terug naar 1962.



De Franse zanger Aznavour maakte in Europa al enige jaren succesvolle optredens en had zijn privé leven altijd zoveel mogelijk gescheiden van zijn artistiek bestaan. Wel was in de loop der jaren uitgelekt dat hij twee huwelijken achter de rug had en dat hij opnieuw op één van de vrouwen, Evelyne, verliefd was geworden en zich met haar had verloofd. Van Patricia had hij een dochter van 18 jaar. In 1962 werd echter bekend dat hij tijdens zijn huwelijk met Evelyne een relatie had met een jonge danseres, hetgeen de nodige gevolgen zou hebben. De danseres raakte in verwachting en Charles Aznavour jr. werd geboren in 1950.De danseres wilde de jongen alleen opvoeden en sloeg elk aanbod van de zanger af om de opvoeding mee te verzorgen en te financieren. Ze leefde in betrekkelijke armoede en kon op een bepaald moment de opvoeding niet meer aan waarna Aznavour sr. zijn zoon in zijn gezin opnam en verder verzorgde.

Tussentijdse lokale verkiezingen wezen uit dat de populariteit van de Torries tanende was. Lokaal ging het aantal stemmen op de partij in Blackpool van 15.857 naar 973. In een ander district, Derby North, ging men van 22.112 naar 7502, hetgeen er op deed lijken dat bij de daarop volgende landelijke verkiezingen zeker een einde zou komen aan de Conservatieve leiding van het land. MacMillan zelf probeerde de glorie erin te houden en bij aankomst op het vliegveld van Heathrow, na een bezoek aan Amerika, wilde hij het volk via de BBC toespreken. Helaas, de microfoonverbinding was niet goed aangesloten. Een inzicht op de toekomst? De toekomst was bitter te noemen mede door het Christine Keeler/Profumo schandaal, een opname in het ziekenhuis en het aftreden van MacMillan. Maar dat was allemaal een jaar later in oktober 1963.
Bij onze benedenburen was er ook in het belichte jaar al lang de taalstrijd tussen Wallonnïe en Vlaanderen ofwel het Frans en Vlaams. Wereldwijd werd er wel over gepubliceerd en kreeg men volop aandacht, maar dat er zelfs een televisieploeg vanuit Canada zou overkomen om beide partijen aan het woord te laten, had men binnen de twee strijdende partijen nooit verwacht. Maar België stond niet alleen als het ging om taalstrijd. In Moldavië, onderdeel van het toenmalige USSR, werd geluid van de programma’s van de televisie via twee verschillende geluidskanalen uitgestraald. Eén bracht het signaal in het Russisch, de ander in de Moldavische taal. De Russen volgden daarmee een systeem dat al jaren in Algerije in gebruik was. Ook daar maakte men gebruik van twee kanalen. Één voor doorgifte van de Arabische taal en één voor de Franse.


Nu we het toch over de maand mei hebben even een blik op een aantal televisieprogramma’s die er bij de BRT waren te zien. ‘Herfst in New York’ was een van origine Amerikaans toneelstuk dat in een Nederlandse bewerking van KRO vertaalster Nel Bakker. De originele titel luidde ook anders namelijk ‘Catch a falling star’ en was geschreven door Sidney Caroll. Het toneelstuk draaide om een oude actrice die leeft in een wereld vol herinneringen. ‘Als haar plotseling weer een rol wordt aangeboden gelooft Julie in een comeback’. Het heimwee naar de planken en het publiek werd weer levendig en ze stemde toe in haar nieuwe rol. Beter was het voor haar geweest dat ze zich verschanst had gehouden in haar imaginaire leven vol met mooie souvenirs. ‘Tweemaal drie in de zes’ was de titel van een zangprogramma met Chris Ellis, Will Tura en Francis Bay terwijl in de gids ook het volgende was terug te vinden: ‘Jeromh Verhaeghe brengt in zijn wetenschappelijke programma ‘Brood voor drie miljard mensen’ zeer geleerde en beroemde professoren die vertellen hoe de mensheid het aanleggen wil om zichzelf te voeden en om het nodige voedsel te vinden voor de 3 miljard mensenkinderen die over twintig jaar de wereld zullen bevolken’. Ook ‘Tienerklanken’ voor de toenmalige jeugd kwam voorbij, terwijl de wereldberoemde zanger Mario del Monaco op de zaterdagavond een live concert gaf. Lang nog niet zo slecht dus, het buisje kijken destijds in Vlaanderen.
De week van 12 mei had trouwens ook leuke programma’s op de Nederlandse televisie, waar natuurlijk alleen Nederland (het latere Nederland 1) was te ontvangen. ‘Sport in Beeld’ duurde toen nog maar een half uur en was vanaf 20 uur op de zondag te zien. Daarna was het die avond tijd voor de NCRV met ondermeer een reis door Israël en bezoeken aan Heilige plaatsen. Verder een portret van een bezoek aan het Leger des Heils en verder een éénakter. Mister Simpson was de titel met ondermeer Guur Verstraete, Nell Koppen en Teddy Schaank. Op de maandag een serie programma’s waarvan we de actualiteitenrubriek ‘Woord in Beeld’ noemen en ‘Dit is Afrika’. Een programma dat werd aangeleverd door de WDR en telkens in een aflevering één land uit het grote Afrika onder de loep nam. Dinsdags was het tijd na het Journaal voor de Politieke Zendtijd. En in ‘Verkeer verkeerd’ lieten Dick de Vree en Piet Kaart ons educatief meegenieten van wat er zoal verkeerd kon gaan in het verkeer. Ook de woensdag tal van programma’s waarvan allereerst dient gemeld te worden dat de programmering niet, zoals gebruikelijk, om acht uur in de avond begon maar al om vijf uur in de middag.
Opener in het kinderprogramma was ‘Op zoek naar de schatkist van Opa Bastiaan’, een spannend verhaal van Maarten Toonder. En dan begrijpt U het al dat het ging om Olivier B Bommel en zijn Tom Poes. Dit werd gevolgd door ‘De Verrekijker’, een aflevering van het NTS Jeugdjournaal. Korte educatieve en informatieve filmpjes over datgene er in de wereld gebeurde. Tenslotte was er om kwart voor zes nog een Bijbelse vertelling verzorgd door de samenwerkende kerken van Nederland. Sluiting om 18 uur. Maar om 20 uur werden de knoppen weer ingedrukt voor het Journaal, gevolgd door VARA’s ‘Achter het Nieuws’ in de presentatie van Arie Kleywegt en Jan Leyendekker. ‘Onbekend Talent’ was een programmaonderdeel dat werd gepresenteerd door Jaap van Praag en inderdaad niet eerder vertoond talent ons op het beeldscherm vertoonde. Ook interessant was ‘Spot of Sport’ met andermaal Jan Leyendekker en Rien Bal. Voetbal interlandwedstrijden, in dit geval Noorwegen-Nederland, werden niet live gebracht maar via een tien minuten durend filmverslag, vier dagen na de gespeelde wedstrijd in Oslo.


Liefst zes weken toerde Bennie Goodman met zijn Jazz band door de Sovjet Unie en op het einde van de toer mocht hij op audiëntie komen bij premier Nikita Chroesjtsjow. Deze werd door Goodman vol lof geprezen vanwege het gegeven dat hij de Jazzmuziek nu ook toestond in zijn land. De premier was echter totaal ontevreden over de muziek, die hij maar niets aan vond. Toen Goodman hem vertelde dat hij de tijd er voor moest nemen om het te leren waarderen gebruikte Nikita zijn veelgehoorde uitdrukking ‘Njet Njet Njet’.



De dertig minuten werden al ras uitgebreid tot vijftig en in de lente en zomer werd het op de zaterdagmiddag gebracht, terwijl het in de andere seizoenen – om onbegrijpelijke redenen – op de vrijdagmiddag werd gebracht. Hoewel dit weer te maken zal hebben gehad met de zendtijdtoewijzing aan de diverse omroepen. Terugkijkend op de programma’s van voor de tijd van ‘Tijd voor Teenagers’ kan je snel bedenken dat echte muziek voor de teenagers er niet was. We werden zoet gehouden met ‘kwijl muziek’, gesproken woord, klassieke deuntjes en jazzplaten. Hoofdzakelijk werd vernederend gesproken over de muziek die de babyboomers het liefste hoorden en over grote Amerikaanse sterren als Elvis Presley en Bill Haley werd door vele ouders minachtend gesproken. De uitweg was voor velen af te stemmen, het liefst onder de dekens, op het geluid van Radio Luxembourg. Daar werden de platen van en voor de leeftijdsgenoten wel gedraaid. Alleen, en dat beseften we ons toen niet echt, waren ze te kort om er echt volop van te kunnen genieten. Platenmaatschappijen kochten hun eigen kwartiertje of half uur zendtijd en daarin moest zoveel mogelijk nieuw materiaal voorbij komen, het liefst avond aan avond in de herhaling.
En wat was de herinnering van Dick aan het eerste programma? ‘Na de eerste uitzending, een directe, hadden we allemaal hoofdpijn en dienstdoende technicus Hagen Niehaus slaakte een zucht van verlichting toen het programma voorbij was. En ik was natuurlijk gloeiend benieuwd of er reacties zouden komen. Wel ze kwamen, bij stromen. Brieven, briefkaarten en telefoontjes. Uit alle delen van het land, uit dorpen en steden. En na de eerste uitzending wisten we het wel dat ‘Tijd voor Teenagers’ het enthousiasme van de mensen, waarvoor het programma bestemd was, hadden opgewekt en gelukkig is dat enthousiasme gebleven gedurende de drie jaren dat ik het zelf presenteerde en in de jaren van Herman Stok na die tijd. Ook de eerdere tegenstanders van de tienermuziek zijn door het nieuwsgierig en vooral stiekem luisteren fan geworden van ons programma. Ze zijn, hoewel langzaam, duidelijk tot andere gedachten gekomen. We draaiden voornamelijk nieuwe platen om de teenagers vooral de nieuwe muziek uit bijvoorbeeld Amerika te laten horen.’
Geheel expliciet was hij in een ander interview waarin hij stelde dat men zou kunnen stellen dat de teenagermuziek door het programma vooral volwassen was geworden. Bovendien had het invloed gewonnen want naast de teenagers luisterden voorzichtig ook de ouders mee, die de stroom van teenagermuziek eerder als het ware haatten. ‘De ontwikkeling is snel gegaan. Vele elementen uit het eerste begin zijn verdwenen en andere hebben zich op het gehele terrein van de lichte muziek ingevoegd. Het ‘wilde’ is er af. De ongeschoolde stemmen van de eind jaren vijftig zijn in de vergetelheid verdwenen. De jongens en meisjes van 16,17 jaar, die één keer een hit konden maken, lukte dat nooit weer. Maar er waren ook de componisten en tekstdichters die de teenagermuziek op een hoger niveau hebben getild.’
Dieper ingaand op de kleine successen en de eerste directe acceptatie van zo maar weer een tienerster wilde Duster wel wat zeggen: ‘Eerst was alle mooi! Neem nu de zanger Fabian, die jongen die niet zingen kan maar er wel erg mooi uitzag. In de USA werd hij een grote ster. In Nederland maakten allerlei dubieuze rock and roll bandjes snel furore maar de lol was er betrekkelijk snel af. De toenmalige teenagers wilden teenager muziek horen en niet iets wat er een beetje op leek. Elvis Presley gaf het goede voorbeeld door na zijn diensttijd van de ruige rock and roll over te stappen op de betere muziek. Hij had het goed bekeken en spoedig zou het goede talent hem volgen en tegelijk de beperkingen van de toenmalige rock and roll komen te vervallen.’
En natuurlijk doordat de artiesten meer en meer in tienerprogramma’s op de diverse radiostations en omroepen waren te beluisteren kreeg men ook meer kans om te worden gevraagd via het redelijke nieuwe medium van televisie hun songs te vertolken. Niet iedereen bracht het er echter goed van af want kritiek, zo wist Duster, moest er zeker ook zijn: ‘Ik heb in de periode dat ik ‘Tijd voor Teenagers’ presenteerde een song finaal afgekraakt en dit leverde altijd weer tegenreactie van het publiek. Luisteraars konden heel erg boos worden en brieven sturen met teksten als ‘bemoei je er niet mee’ of ‘we maken zelf wel uit wat we mooi vinden’. Gelukkig waren daar tegenoverstaand altijd weer de positieve reacties van teenagers die het roerend met me eens waren. Zo heb ik ooit eens een uitgebreide kritiek geuit op een Nederlandse groep die de klassieke thema’s verrockte, hetgeen een gebrek was aan eigen idee en creativiteit. Ik kreeg veel bijval en gelukkig is die plaat nooit een hit geworden. In de begin jaren zestig was er ook een groot hoos aan Duitstalige zangers en zangeressen die bij veelvoud de Nederlandse hitlijsten beklommen en als er dan weer een nieuwe single uitkwam en een song die erop stond mij niet beviel, zei ik dat gewoon. Ik heb bijvoorbeeld eens in een programma gemeld dat Freddy Quinn me zo mierzoet overkwam en vervolgens een woordvoerder van de anti Freddy Fanclub uitgenodigd. Tientallen boze brieven maar ook de oprichting van de anti Rex Gildo Fanclub had die uitzending tot gevolg.’
Zo maar een korte terugblik op een programma en de loopbaan van één van de eerste ‘deejays’ van Nederland. ongetwijfeld komen we in 2005 nog een keer weer terug in het jaar 1962.
Bronnen: ‘Ton van Draanen’s weblog’ 2005
Kloet, Co, de: Teenager Parade: Top of Flop, Helmond, Uitgeverij Helmond, 1963.
Kloet, Co, de: Tijd voor teenagers. Het eerste programma met rock ‘n’ roll op de Nederlandse radio. Aether, 1994 (8)
Copyright tekst: Hans Knot
Foto's: Freewave Foto Archief