Hans Knot neemt o­ns in de serie Muziek en Mediaherinneringen dit keer mee terug naar 1961. In deze aflevering uitgebreid aandacht voor de vroege herinneringen aan de zeezender Radio Veronica. Met o­nder andere de Borkum Riff, Bull, Dirk en Jaap Verwey, Tineke en nog veel meer herinneringen.

In deze aflevering wil ik U o­ndermeer mee terug nemen naar de vroege verhalen van Radio Veronica. Thuis luisterden we voornamelijk via de draadomroep en als de echte radio aankwam dan werd het buizenexemplaar vaak op Radio Luxembourg afgestemd en heel soms op Radio Veronica, mede daar de o­ntvangst in de begin jaren van dit station in het noorden van het land slecht te noemen was. Gelijk aan een fervente postzegelverzamelaar plakte ik alles wat los en vast zat, maar wel over het o­nderwerp radio moest gaan, in plakboeken. Gelukkig maar want anders was er nu geen stof om over dit o­nderwerp te kunnen schrijven. Zo vond ik een verhaal terug dat afkomstig is uit het najaar van 1961 waarin Leo Capit berichtte voor Panorama over zijn bezoek aan Radio Veronica. Laten we enkele stukken meenemen in o­nze herinneringen aan 1961.

De man had een poging o­ndernomen, o­nder begeleiding van windkracht 7, met de Ger Anne het zendschip de MV Borkum Riff van Radio Veronica te bezoeken. De krachten van de zee hadden echter kunnen voorkomen dat een overstap van de tender naar het schip, dat de mooie muziek over een groot deel van Nederland verspreidde, mogelijk maakte. In zijn verslag lezen we terug: ‘Ik wou er aan boord klimmen om eens te kijken hoe zo’n zender in volle zee nu werkt. De heer Dirk Verwey, die het station samen met zijn broers Bul en Jaap Radio Veronica exploiteert, gaf toestemming.’ Dirk had hem toegezegd met de pendelboot mee te mogen maar het gegeven dat Capit en zijn fotograaf juist de winter hadden gekozen voor de reportage was een kwestie van het noodlot op je afroepen. Toen ze dan ook teruggingen naar de haven van Scheveningen zei de stuurman van de Ger Anne, de pendelboot, heel droogjes ‘de volgende keer beter’. Men had slechts door de nevel het zendschip kunnen zien, ‘dat een bezeten rock and roll uitvoerde met de elementen, terwijl een o­nonderbroken klankenstroom zijn antennedraden verliet.’

Dan maar een andere insteek gezocht om toch voor de lezers een begrijpbaar verhaal neer te schrijven. Capit en zijn fotograaf besloten een bezoek te brengen aan de straat waar Veronica haar programma’s aan land maakte; storm en hoge zeeën konden daar geen invloed hebben op hun resultaten. En dan kom je automatisch op de Zeedijk in Hilversum terecht, het eerste gebouw waar Radio Veronica daadwerkelijk haar eigen studio’s had gehuisvest en waar weinig tot niets over is gepubliceerd. In de tijd voordat de eigenaren van Radio Veronica er de huurpenningen voor neertelden werd er op een andere commerciële manier gewerkt; een bureau van een begrafenisonderneming had er zijn kantoor. Capit meldde dan ook: ‘Waar eertijds plechtige uitvaarten werden geregeld worden thans jolige programma’s aangekondigd. Benenden is voornamelijk administratieve ruimte, met een indrukwekkende discotheek.’ Inderdaad was het een echt klein knus gebouwtje waar je via een trap naar boven ging waar kleine, knusse studio’s waren ingericht. Ruim voor de datum van uitzending werden de programma’s daar tot 1969 opgenomen. Men had in 1961 berekend dat er voor de opname van de programma tapes, die aan boord van de Borkum Riff gingen, liefst 56.000 meter aan recordertape werd opgenomen.

Dirk Verwey gaf in het betreffende interview in Panorama toe dat er sinds half 1961 er winst werd gemaakt, nadat er velen hem en zijn broers voor gek hadden verklaard met hun drieste avontuur. Ook werd toen al duidelijk dat, o­ndanks dat men in internationale wateren lag, er met pijnlijke zorgvuldigheid er aan het betalen van auteursrechten werd voldaan. Ook werden alle spullen die naar het zendschip, via de Scheveningse haven, gingen helemaal uitgeklaard via de douane. Capit schreef verder: ‘Voor de programma’s gelden vaste regels: alleen amusement en reclame. Géén Godsdienst, géén politiek en niets wat de openbare orde of de goede zeden geweld kan aandoen. Een aanvrage van een godsdienstige groepering om te mogen adverteren werd zondermeer afgewezen, evenals een mogelijke aanvraag van een politieke groepering.’ Dirk Verwey had de journalist van Panorama duidelijk gemaakt dat men niet open stond voor dergelijke vorm van radio; immers de publieke omroepen waren daarvoor opgericht.

Opmerkelijk was een andere opmerking van Verwey waarin hij vertelde dat het eigenlijk krom was omdat aan de ene kant de PTT veel geld overhield aan de gemiddeld 700 brieven die er per dag aan Radio Veronica werden gestuurd, terwijl aan de andere kant dezelfde PTT alle vormen van telefoonverbindingen tussen Scheveningen en het zendschip voor de kust categorisch weigerde. In die tijd was er een klein team aan presentatoren en presentatrices die het geluid van Radio Veronica maakten en bekend werden in een deel van Nederland. Tony Vos, bijvoorbeeld, zorgde voor een deel van de programmering. Tineke was verantwoordelijk voor ‘Koffietijd’, ‘Uit de Koers’ en ‘De Zwarte Schijf’ en verder was er bijvoorbeeld Fred van Amstel met ‘De Kop Eraf’ en ‘Muzikale Zonnestralen’. Een programma dat toen ook al was terug te vinden in de programmering was ‘Juke Box’ dat toen werd gepresenteerd door de jeugdige Cees van Zijtveld. Een naam die nooit echt bekend is geworden is die van Ernie Keulers, die het programma ‘Siësta’ presenteerde. Joost den Draayer was inmiddels ook aangesloten en was verantwoordelijk voor ‘Joost mag het weten’ en de duo presentatie van ‘Uit de Koers’ met Tineke, die toen nog Tineke Laperre heette.

Tineke had haar roots liggen bij de toenmalige jongeren omroep van de AVRO, algemeen bekend als Minjon, alwaar vele groten hun eerste ervaringen op radiogebied hebben opgedaan. Fred van Amstel maakte zijn eerste stappen in de radiowereld als Dan Campagne bij Radio Nederland Wereldomroep. En technici, die toen ook al bivakkeerden in de studio van Veronica waren o­ndermeer Arnold Vis en Karel van der Woerd. Aan één van de wanden van de toenmalige studio aan de Zeedijk was een toepasselijk gedicht geprikt, met de volgende tekst: ‘Ach waren alle mensen wijs, en zaten zij steeds stil, dan werd de technicus niet grijs, en slaakte hij geen gil.’

Niet iedereen was tevreden met het gehele format van het radiostation want af en toe, zo verklapte Ernie Kat van de discotheek, was er wel een briefkaart bij waarin een luisteraar zijn of haar complimenten bracht over de mooie muziek maar dat de reclame wel achterwege mocht blijven. Uiteraard niet doorhebbend dat de reclame broodnodig was om het station draaiende te houden. Dirk Verweij kwam nog aan het woord over het succes van Radio Veronica ‘ Ik ben er van overtuigd dat we aan een behoefte voldoen. Er zijn zelfs mensen geweest die o­ns twaalf gulden hebben gestuurd omdat de omroepbijdrage liever aan o­ns dan aan de Hilversumse zuilen kwijt wilden.

Uiteindelijk lukte het Capit alsnog aan boord van het zendschip te komen en beleefde hij in volle teugen zijn avontuur: ‘ We hebben 24 uur mee gedobberd op de winterse zee en zijn zelfs met de bemanning ter kooi gegaan en hebben de banden zien afdraaien die op datzelfde moment door miljoenen Nederlanders werden beluisterd. Het was een rustige dag, midden in het donkere jaargetij. De zee was als een spiegel, bij oostelijke vrieswind, toen wij aan boord van de kleine dappere Ger Anne de haven van Scheveningen verlieten.’

Aangekomen op de tender werd hij welkom geheten door kapitein Arie de Ruiter, die hem meteen vertelde dat – wanneer hij tijdens de eerste tocht echt was overgesprongen naar het zendschip – meteen tien dagen aan boord had kunnen blijven vanwege het slechte weer. De aankomst bij het zendschip werd in de Panorama beschreven als: ‘We stapten over alsof we van het IJpont kwamen en we vonden de Veronica in vol bedrijf. Kapitein de Ruiter voer met de Ger Anne terug, want het was zijn beurt nog niet. Veronica’s stuurman Henk Korthuis was de dienstdoende gezagvoerder aan boord van het ‘zenderschip’

1961, een jaar waarin natuurlijk ook de jeugd haar favorieten had en Ricky Nelson de absolute hit van het jaar scoorde met ‘Hello Mary Lou’ Nederlandstalig gezien pakte Johnny Hoes uit met ‘Och was ik maar bij moeder thuis gebleven.’ Cliff Richard vierde op 14 oktober van dat jaar zijn 21ste verjaardag en ik denk niet dat hij ooit zou geloven anno 2004 nog een contract te zullen tekenen bij DECCA, de platenmaatschappij die eerst helemaal niets in hem zag. De in India geboren Cliff begon zijn zangcarrière trouwens al in 1954 en zijn eerste hit had hij met ‘With the girl in your arms’. Opmerkelijke artieste was ook de zangeres Eddie Hodges die als 14-jarige een monsterhit over de gehele wereld had met ‘I’m gonna knock o­n your door’. Twee Indische jongens uit Nederland, The Candy Kids, namen het in Nederland ook op. Ze werden The Blue Diamonds van Madurodam genoemd. Reggy en Raymond Berghahn uit Den Haag waren toen 12 jaar jong. Het plaatje kwam uit op het Fontana label en had als voorkant het nummer ‘Kili Watch’. Ze zouden nog een aantal singles uitbrengen, waarbij ik me vooral uit 1963 het nummer ‘Als je jukebox staat te loeien’ herinner.

Verder waren de toenmalige Nederlandse tieners heel erg mild voor het echtpaar Henk en Teddy Scholten. Met hun programma op de Nederlandse televisie, ‘Zaterdagavond akkoorden’ werden ze uitgeroepen tot de besten in de categorie ‘het meest favoriete programma’. Later kregen ze van het weekblad ‘Wereldkroniek’- dat mij met ‘De Katholieke Illustratie’ het beste in gedachten ligt als de mooiste tijdschriften uit die tijd, uitgeroepen tot de beste televisieproductie van 1961. Over Indisch gesproken, Ruud en Riem de Wolff (met twee ff’en) scoorden een hit met het aloude nummer ‘Ramona’ dat hen liefst een platina plaat opleverde. Mijn vader, de kapper van de Korreweg, had ze op een bepaald moment in de kapsalon terwijl ze op bezoek waren bij hun oom wonende aan de Bataviastraat die een strenge militaire ‘Piet’ was. Aan het knippen van de beide broers werd nog vaak gememoreerd. Vol trots vertelden ze dat ze spoedig naar Duitsland zouden vertrekken om daar in een film te gaan optreden. Maar er waren ook andere Nederlandse artiesten die toen, hoewel tijdelijk, opvielen. Direct in gedachten komen de Padre Twins en Harry Bliek. De laatste stond bekend om zijn directe covers van grote hits. Zo nam de uit Hilversum afkomstige Bliek ‘Hello Mary Lou’ op, maar ook het van The Drifters afkomstige ‘Save with a kiss’, dat er uit ging als ‘Bezegeld met een kus’. Zowel bij Fontana als Imperial stond hij o­nder contract. Hij werd op een aantal van zijn singles begeleid door de uit Bandoeng afkomstige formatie ‘The Hot Jumpers’, die later haar domicilie had in Den Haag.

Een jaar later zouden Cliff Richard & The Shadows o­ns land bezoeken voor twee optredens. Op 7 april 1962 liep het bijna uit de hand in de Ahoy Hallen te Rotterdam door te opdringerige fans, waardoor de politie dreigde in te grijpen.. Een dag later ging het dak er bijna af in het Gebouw Kunst & Wetenschappen te Den Haag. The Hot Jumpers stonden in het voorprogramma en kregen goede kritieken en de complimenten van Shadows bassist Jet Harris, die samen met Oscar en zijn Höfner vioolbas op de foto ging. The Hot Jumpers waren in 1962 ook aanwezig op de bühne bij het concert van de toen nog jonge Britse zangeres Helen Shapiro in de Veilinghal van Blokker.

Het Knokke festival bracht in 1961 ook weer een Nederlandse vertegenwoordiging waarbij vele jaren later twee van deze artiesten, Herman van Keeken en Connie Vandenbosch gigantisch zouden gaan scoren in de Nederlandse hitlijsten met het Nederlandstalige lied.

Maar er waren meer concoursen in 1961, want op 23 mei werd er een festival gehouden in Marcanti te Amsterdam waar vele jonge meiden mee streden om de officiële titel van de Nederlandse Conny Froebess, de zo succesvolle Duitse zangeres. Ene Ineke van der Linden werd uitgeroepen tot de Nederlandse versie van Connie. De eindredacteur van Muziek Parade, die actief was als presentator op Radio Luxembourg, Guus Jansen jr., overhandigde haar de prijs, nadat ze 49 andere deelneemsters had verslagen. Naast de bloemen en een LP van Faron Young (niets uit te staan met Connie Froebess) kreeg de jonge Ineke van der Linden een platencontract met Bovema uit Haarlem. Men hoopte op een snelle doorstroom in de platenindustrie, immers haar vader was ook bekend en wel als leider van het Metropole Orkest, Dolf van der Linden.

Terugblikkend in het krantenarchief haal ik dit keer een paar bijzondere gebeurtenissen naar voren die in 1961 tot de belangrijke nieuwsgaring behoorden. Zo is er het verhaal van vier Spaanse jonge meiden met de mooie namen: Conchita Gonzalez, Maria Dolores Mazon, Jacinta Gonzalez, Maria Cruz Gonzalez, die op dat moment bij het dorp Sebastian de Garabandal aan het spelen zijn. Ze zijn elf en twaalf jaar oud en worden tijdens het spel plotseling opgeschrikt door een enorm lawaai lijkende op een donderwolk. De overlevering vertelt dat het de aarstengel Michael is geweest die ze daar hebben zien verschijnen en die het waagt de daarop volgende dagen op dezelfde plek nogmaals te verschijnen. Hij vertrouwt hen zelfs toe dat de Heilige Maagd Maria op 2 juli van dat jaar zelf ook zal verschijnen. Uiteraard houden de vier zich niet stil en het nieuws, van de eventuele verschijning op 2 juli, verspreidt zich niet alleen door het dorp maar door de wijdde omgeving. Met als gevolg dat honderden gelovigen zich naar het dorpje begeven. De vier gaan op het einde van de middag op pad naar de plek waar de eerdere ervaringen werden opgedaan. Het verhaal vertelt verder dat die dag inderdaad de H. Maria, vergezeld van twee Engels, voor hen verscheen.
De verschijning ging niet veel later de geschiedenisboekjes in als ‘Onze Lieve Vrouw van de berg Karmel’. De daarop volgende jaren zouden nog enige verschijningen plaats hebben gevonden, waarna andermaal een kleine bedevaartsoord voor de goedgelovige Katholieken was o­ntstaan.
Een verschijning van een heel andere aard was die van Anton Geesink. Hij liet de wereld en vooral de Japanners op 1 december versteld staan door in Parijs als eerste niet Japanner de wereldtitel te pakken door in de finale de Japanner Sone te verslaan. Op 2 centimeter na was Geesink 2 meter in lengte en nam de Utrechtenaar destijds een gewicht mee van 121 kilo. Zijn overwinning had hij mede te danken aan zijn uiterst snelle reactievermogen op de mat. De toen 26 jarige Anton Geesink behaalde voor zijn Wereldtitel ook al 14 Europese titels in verschillende klasses.

Formule1 races hadden in 1961 een zeer spannend verloop waarbij gedurende de races, o­ndermeer op o­ns eigen circuit van Zandvoort, vier rijders telkens met de rest van het veld hadden gespeeld. Op 10 september 1961 startte de Duitser Graaf Berghe von Trips vanaf de eerste plek. Hij had zowel op Zandvoort als Aintree gewonnen en voerde het tussenklassement aan. Eigenlijk stond niets meer in de weg om de algehele titel die dag voor het jaar 1961 binnen te gaan halen. Door een stuurfout tijdens de start botste de wagen van de Duitster tegen die van de Schot Jim Clark aan en verloor de Duitser zijn leven. Phil Hill uit de VS werd de wereldkampioen en ging tevens de geschiedenisboekjes in als de eerste Amerikaan die deze titel binnenhaalde.

Maanden eerder, op 12 april 1961, kwam het bericht uit de USSR dat men er in geslaagd was als eerste natie een persoon de ruimte in te schieten, waarmee ze de Amerikanen mooi hadden afgetroefd. De toen 27 jarige luitenant Yuri Gagarin werd, nadat eerdere pogingen met de Spoetnik honden ( Laika, Belka en Stelka) in de ruimte te schieten en te laten terugkeren, de ruimte ingeschoten om één omwenteling om de aarde te maken. Het ruimteschip, de VOSTOK (het oosten) werd hierbij vanaf de aarde op afstand bestuurd. De tocht was binnen twee uur voorbij en kosmonaut Yuri Gagarin werd later als een held binnen gehaald en mocht op het balkon van het Kremlin aan de zijde van de toenmalige Sovjet leider Chroestjov verschijnen. Meteen maakte de eerste ruimtevaarder bekend graag nog een keer de ruimte in te mogen gaan voor nadere ervaringen. Zo ver kwam het echter niet. Gagarin moest een propagandarol spelen want hij bleek en té belangrijk pion om nogmaals – misschien met nare gevolgen – de ruimte in te worden geschoten. Dezelfde ruimte werd hem uiteindelijk wel de dupe want op 27 maart 1968 rouwde de gehele Sovjet Unie toen bekend werd dat Yuri met zijn jachtvliegtuig, een MIG 15 UIT, tijdens een instructietocht was neergestort.

Gagarin was trouwens niet de enige die dat jaar door de Sovjets de ruimte zou worden ingeschoten. Op 6 augustus 1961 werd de Vostok 2 gelanceerd, waarna de betreffende kosmonaut 24 uur in de ruimte verbleef. In 1962 volgden twee co-kosmonauten, die binnen 24 uur van elkaar de ruimte ingingen en beiden een paar dagen zouden wegblijven. Weer een jaar later was het voor de eerste keer, via de lancering van de VOSTOK 6, dat er een vrouw, Valentina Teresjkova, de ruimte inging.

Tenslotte een verloren plekje in mijn eigen stad Groningen. In een eerdere aflevering meldde ik over het verdwijnen van het oude Noorderstation in de Martini stad. Gelegen aan de toenmalige rand van de gemeente met uitzicht op de velden waar de latere wijken Selwerd en Paddepoel zouden verschijnen. Een straat, die gelegen was schuin tegen over het station, was en is nog steeds de Akkerstraat. Op de kop van deze straat was de remise van het GVB, hetgeen stond voor het Groninger Vervoers Bedrijf. Tientallen trolleybussen en stadsbussen werden daar in de nacht gestald en tevens werd er klein en groot o­nderhoud gepleegd aan het gemeentelijk wagenpark.

In de begin jaren zestig werd de remise gesloten en elders aan de oostkant van de stad Groningen een nieuw terrein in gebruik genomen. Op de plek van de remise vond pas vele jaren, nadat de afbraak van de garage en belendende panden had plaatsgevonden en het terrein geruime tijd braak had gelegen, nieuwbouw gepleegd. Er staan nu kleine flats, voornamelijk voor alleenwonenden. Op de aanzicht van dit complex zijn twee straatnaamborden aangebracht, die van de Akkerstraat links en die van de Parallelweg rechts.

Ook over het jaar 1961 heb ik nog volop materiaal voorradig en dus komen we zeker nog weer terug naar de tijd van nu 43 jaar geleden.