RadioDay discussie: toekomst radio

Op zaterdag 13 mei werd in Harlingen de RadioDay 2023 georganiseerd. De RadioDay vond plaats in het Brouwdok aan de Nieuwe Willemskade met paneldiscussies en merchandise stands en met live radio-uitzendingen vanaf de Jenni Baynton. Eén van de paneldiscussies ging over de toekomst van de radio. Het panel werd geleid door Jelle Haaima met panelleden Herbert Visser en Leo van der Goot. Louis Stuster was erbij aanwezig, deed mee aan de paneldiscussie en schreef voor MediaPages een verslag.

DE TOEKOMST VAN DE RADIO
Tekst: Louis Stuster

Ik kom uit een tijd dat er veel winkels waren die vol stonden met witgoed (wasmachines, fornuizen etc). En… Bruingoed!! Dat was de term voor radio en televisies. Zaken stonden er vol mee. Prachtige houten radio meubels met spannende groene ogen en gouden randen. Maar ook design portable radio’s met mooie namen als “musicboy” en “Golden Music Sound”. En dat alles uitgevoerd met six, seven, eight en ja…zelfs All transistor!! Het waren prachtige kastjes waar van alles uitkwam. Een klik links, een beetje rechts draaien aan het wieltje en daar ging een wereld voor je open. Overdag hoorde je vooral spraak en muziek uit eigen land en omringende landen. Maar ’s avonds was het helemaal feest!! Je kon je bijna heel Europa horen! Soms geheimzinnige stemmen zoals: ”eins fünf drei eins fünf “ of radio Moskou die boos toeterde dat we toch vooral niet die kruisraketten moesten plaatsen. Maar ook de degelijke BBC World service was er altijd met betrouwbaar nieuws. En. Natuurlijk: Popmuziek!: Van Radio Luxemburg, zeezenders tot Hilversum 3.

Er gebeurde van alles op de radioschaal. We luisterden dan ook massaal naar de radio. Want het was altijd spannend op dat kastje Er gebeurde altijd wel wat!! Dat is nu wel anders…

Toen ik bij de omroep begon luisterde de gemiddelde Nederlander ongeveer 4 uur per dag naar dat kastje. De laatste maanden, ook bij de nieuwste meting, komen we niet verder dan 72 minuten: Net iets meer dan een uur dus. En dat cijfer daalt bijna iedere maand. En wie nu op straat rondkijkt ziet niet EEN winkel meer met “bruingoed”. In mijn stad Amsterdam vind ik alleen nog een paar filialen van BCC vol met TV schermen en “witgoed”. Toen ik daar laatst vroeg of ze ook radio’s verkopen, werd ik vreemd aangekeken. Radio’s? Zal ff een collega vragen…Hebben wij radio’s Jan?… Eh. Oh ja, we hebben zo’n ding: Hoe heet ie ook alweer: DAB of zoiets. Bedoelt u dat? Geen radio meer te vinden. Wat is er fout gegaan met de radio?

Kortom, gaat de radio dood of is er nog toekomst? Daarover werd zaterdag 13 mei gediscussieerd tijdens RadioDays 2023. De discussie werd geleid door Jelle Haaima en de panelleden waren Leo van der Goot en Herbert Visser. Aan de hand van een aantal scherpe stellingen werd er gekeken naar de toekomst. Volgens Leo van der Goot zijn wij eigenlijk radiodinosaurussen die niet doorhebben dat er een grote multimedia komeet op ons afkomt. Voor de komende 10 à 15 jaar is er nog toekomst maar dan..  Zelf gooide ik olie op het radio discussie vuur door te stellen dat de vele radiomakers er ook alles aan doen om ons weg te jagen van het kastje. Als voorbeeld nam ik de idioot lange reclameblokken bij de commerciële zenders gevolgd door een trits aan weer en verkeer personages. Volgens Leo van der Goot moet er nu eenmaal (veel) geld verdiend worden in korte tijd. Dus geen ontkomen aan. Toch stelde ik dat dat toch niet hoeft in zulke lange blokken. Complete uitschakel factoren. Herbert Visser pikte dit op en stelde dat de lange reclameblokken mede het gevolg zijn van de Nederlandse mediawet. Elk Europees land mag die zelf invullen volgens hem. Ten dele waar. Er is wel een Europese reclamerichtlijn die stelt dat reclamezendtijd niet meer dan 20% van de totale zendtijd in een tijdvak mag bedragen. Vroeger was dat per uur, tegenwoordig dus per tijdvak en die tijdvakken zijn 06-18 uur en 18-06 uur. Dat zou dus eigenlijk juist meer ruimte moeten geven om beter de reclame per uur te verdelen.

De lange reclameblokken ontstaan mede door de Nederlandse toevoeging dat er minimaal 20 minuten of zo tussen moet zitten. Dat leidt in Nederland tot blokvorming van reclames. Maar ook op buitenlandse zenders is dit de trend. En Leo van der Goot vindt het als programmamaker ook helemaal geen probleem om even 6 minuten rust te hebben. Vind ik geen sterk punt want het gaat om de luisteraar. En ook voor de adverteerder mag verwacht worden dat het medium radio goed communiceert naar de consument. Het feit dat de vele reclames in een blok zitten en zijn doel voorbij schiet is niet het probleem van de programmamaker "daar zit ik niet mee" aldus Leo van der Goot. Weet niet of je zo wel met je financiers kunt omgaan. Het punt is wel dat het geld sneller verdient moet worden bij een dalende luistertijd. Het moet allemaal in minder tijd. En dus ook tegen lagere kosten. Vandaar ook dat geduw richting DAB +. Dit systeem is volgens Herbert Visser namelijk beduidend goedkoper dan FM.

Voor 100% NL kost het technisch uitzenden op FM 2 miljoen per jaar (bij een bereik van 60%) en op DAB+ 200.000 per jaar (bij een bereik van nagenoeg 100% met een DAB+ ontvanger). Daar komt bij dat de commerciële zenders de miljoenen in een keer op tafel moeten leggen voor een licentie. En, volgens Herbert Visser "binnen twee weken moeten aftikken bij de overheid". Radiozenders zijn dan, net als Radiocorp, wel gedwongen om een grote financieel machtige partner op te zoeken want: “geen bank geeft je een lening van zomaar 30 miljoen" aldus Herbert. Je kunt daartegen natuurlijk wel stellen dat er minder geboden (en gevraagd) kan worden voor de frequenties. En waarom moeten die programmamakers tegenwoordig met beloningen van vele tonnen naar huis gaan? Terwijl ze misschien wel minder populair zijn dan de radio goden van toen. Leo van der Goot stelde dat hij in augustus 1974 gewoon 1400 gulden per maand verdiende bij een super commerciële zender die RNI toch ook was. ”Vergeet dat romantische sausje van die zeezenders. "Het waren gewoon harde commerciële bedrijven", aldus Leo.

Maar waarom zou ik DAB+ nemen? stelde ik. Je kunt misschien wel net zo goed online luisteren. Dan is de kwaliteit nog beter ook. Dat schijnt niet zo simpel te zijn. De huidige 4G netwerken kunnen volgens Leo van der Goot het niet aan als automobilisten, die in een file staan, allemaal tegelijk online gaan luisteren. “5 of 6 G dan” roept men uit de zaal. “Gaat niet” aldus Leo. Daarom dus DAB+ Speciaal voor de automobilist dus. Dat zou dus weleens de specifieke doelgroep van de radio kunnen zijn voor de toekomst. De radio als “companion” in de auto.

Dat vereist wel een omslag in radiomaken. En dat wordt nog lastig. Radiomakers van nu missen de passie voor het medium die wij vroeger hadden. “Als ze het nog doen dan is het gewoon (tijdelijk) werk" aldus Leo. En “Je vindt niemand meer die iedere ochtend vroeg op wil staan om een radioprogramma te doen”. Jongeren willen liever een influencer worden of lekker tiktokken. Ook luisteren jongeren niet meer naar de radio. Klein pluspuntje blijkt wel te zijn dat als jongeren langzamerhand de 40 naderen, en een normaal gezinsleven beginnen te leiden, dat radio wel weer in beeld komt.

Hoe dan ook: Volgens beide panelleden is AM en FM voorbij. Om dit te illustreren pakte Herbert Visser zijn telefoon en liet een opname horen van zijn eigen 1 watt AM zender. “Amsterdam 1485 AM: "Radio voor de kat z’n kut”.

Blijft over dat niet alleen muziekzenders maar ook nieuwszenders er alles aan doen om je als luisteraar weg te jagen. Ik nam als voorbeeld "Boekestein en De Wijk" op BNR radio. Keer op keer wordt de discussie afgekapt met de mededeling dat we hier stoppen op de radio en dat ik maar de BNR app moet installeren om verder te luisteren. Zo ook met: "Studio Den Haag”. Als luisteraar wordt je keer op keer weggejaagd bij die zender. Volgens de panelleden is dat het gevolg van de toenemende focus op online. Dat is nu eenmaal “de nieuwe norm”. Blijf erbij dat veel radiomakers daardoor onnodig maar wel bewust de radio degraderen. Welk tijdschrift zegt in een artikel "even tot hier" we gaan online verder? De uitgevers kijken wel uit! Maar op radio en tv worden we als luisteraars steeds vernederd en weggejaagd. Op die manier komt die grote multimedia meteoriet wel erg snel op ons af en blijft er van de radio weinig over!!


VERSLAG & FOTO'S RADIODAY 2023 OP MEDIAPAGES


Foto 1: Jelle Haaima, Leo van der Goot en Herbert Visser (Copyright: Christan Bergmann)

Foto 2: Martin van der Ven, Lion Keezer, Louis Stuster en Jan Sundermann aan boord van de Jenni Baynton (Copyright: Christan Bergmann)

Bron/tekst: Louis Stuster / MediaPages