Een klein zwart schip aan de horizon

René van den Abeelen groeide op met de zeezender Radio Veronica. Het was één van de redenen dat René later zelf bij diverse radiostations actief was. Zo werkte hij o.a. bij Radio Noordzee Nationaal (waar hij een boek over schreef), Omroep Flevoland en bij Radio 192. Over het einde van Radio Veronica op 31 augustus 1974 kan René nog steeds emotioneel worden. In 1999 schreef hij daar het prachtige ‘Meeuwen op 1224’ over. Gisteren schreef René het even zo mooie en oprechte ‘Een klein zwart schip aan de horizon’. Je leest het hier.

Augustus

Afgelopen zaterdag waren wij nog even een paar uur in Scheveningen. We hadden de auto nog maar net geparkeerd of ik hoorde meeuwen krijsen, en ook toen we wat later op de boulevard wandelden, was er geregeld het kenmerkende geluid van die vuilwitte vogels.

Zoals gebruikelijk denk ik dan weer aan vroegâh; aan de dagen dat je aan de horizon dat kleine silhouet van de Norderney zag liggen. Later kwamen daar die van de Mebo 2 en de Mi Amigo bij.

Je zag het scheepje dobberen terwijl je na schooltijd op het strand lag, vlak tegen de duinen aan, samen met een paar vrienden. Je lag op je buik in de zon en drukte de peuk van je sigaret uit in het zand. Rechts van je ruiste de wind zacht sissend door de droge, gelige stengels van het helmgras. Als je er één brak, leek het dun, gortdroog papier. Vreemd dat zo’n hol buisje zo stevig in dat zand groeide.

Een eindje naar links werd door wat andere jongens met veel geroep gevoetbald. Hun ‘Kees, hier hier!’ en de triomfantelijke kreten bij een doelpunt verwaaiden in de strakblauwe lucht.

Aldoor was er het schuimend geruis van de aanrollende golven die vastliepen op het strand en dan, kleine belletjes blazend, weer terugvloeiden.

Je praatte over school, over de meisjes in je klas, over de nieuwste hits. Die klonken uit je meegebrachte transistorradiootje dat leunend tegen een bijeen geveegd bergje zand bij je stond. Afgestemd op de frequentie waarop dat schip aan de horizon uitzond, deinend op de golven.

’s Ochtends als je opstond, ging meteen die transistor aan, terwijl je je aankleedde om naar school te gaan. ’s Middags zette je ’m aan als je thuiskwam. ’s Avonds stond-ie aan als je je huiswerk maakte. En maar al te vaak ging-ie mee onder de deken als je je bed opzocht.

Altijd afgestemd op datzelfde station. Jouw station. Met stemmen van vrienden die een gouwe ouwe aankondigden of vertelden over ’de nieuwe van’. Dag in dag uit, het hele jaar. Ook als ’s winters de ontvangst op de middengolf slechter was en het gekraak van onweer er vaak doorheen kwam. Net als de morse piepjes van de scheepvaart.

Het was de tijd dat radio wezenlijk vrij was, iets dat overheden niet kunnen hebben. Niet voor niets staan bij staatsgrepen de onderkomens van radio en tv stations altijd hoog op het lijstje van in te nemen gebouwen…

Zevenenveertig jaar na het verdwijnen van de zeezender Veronica kan ik er nog altijd emotioneel over worden. Als ik in Scheveningen ben, de zee zie en de meeuwen hoor, beginnen mijn ogen in no time te prikken. Ik weet dat emoties bij mij doorgaans onaangenaam dicht aan de oppervlakte liggen, en daar zal mijn eeuwig aanwezige depressiviteit stevig aan bijdragen, maar het feit dat na bijna een halve eeuw, relatief gezien nog steeds heel wat leeftijdgenoten ‘bezig zijn’ met die stations-van-toen bewijst dat het een volkomen unieke tijd was. Die niet uit te leggen is aan mensen die het niet hebben meegemaakt.

Het destijds door de overheid in het leven geroepen alternatief voor de muziek uit zee slurpt jaarlijks nog altijd gigantische bedragen gemeenschapsgeld op en scoort lachwekkend en schandalig slecht, maar uiteraard kunnen ze gewoon doorgaan. De overheid had in 1974 schijt aan de luisteraar en heeft dat anno 2021 nog net zo. De heel veel later mokkend en uitsluitend onder Europese druk toegestane commerciële initiatieven moeten krankzinnige bedragen betalen om, nog altijd beperkte, dekking te bemachtigen voor hun uitzendingen. Zó veel dat er op safe gespeeld moet worden en het doorgaans een fantasieloze eenheidsworst oplevert.

Zoals altijd staat de maand augustus voor de zeezenderfans in het teken van toen. In 1967 was het de maand waarin de Engelse stations verboden werden en zeven jaar later draaide in die maand het meest progressieve kabinet dat ons land ooit heeft gehad de Néderlandse zeezenders de nek om.

Met name op talloze internet radiostations zijn in augustus historische uitzendingen te horen, en in Engeland, waar men zich wèl inzet voor het behoud van het laatste zendschip, wordt dan met succes om giften gevraagd om dat schip te kunnen onderhouden en de uitzendingen van internet streams te kunnen bekostigen.

Zeezenders zijn om allerlei redenen niet meer haalbaar. Ze vormen een volslagen uniek hoofdstuk in de geschiedenis van het medium radio en geen generatie zal ooit nog zoiets kennen.

Net zoals geen generatie ooit nog de bloei van popmuziek zal meemaken zoals wij dat hebben gehad. Het ging hand in hand met de zeezenders. Nieuwe mogelijkheden, nieuwe creativiteit, nieuwe stromingen, in een wereld waarin die vrijheid voor het eerst door een hele generatie werd opgeëist en benut.

Inmiddels zitten we in een wereld die zo ongeveer bezwijkt onder de regeltjes, verdragen, commerciële eisen en voorschriften.

We hebben ons uitgeleverd aan digitale technieken die ongelooflijk veel mogelijk maken. Eén van die mogelijkheden is helaas Totale Controle en aangezien zo ongeveer alles dat wordt uitgezonden nu via providers tot ons moet komen, is het zeer simpel om te blokkeren. Dat zagen we zelfs in de jaren 80 al bij de uitzendingen van de land tv-piraten die ’s nachts wisten in te prikken op de kabel.

En al die dingen maken dat ik geen bezoek aan de Scheveningse kust kan afleggen zonder terug te denken aan die dagen dat radio dag in dag uit mijn beste vriend was en bij mij de vonk deed ontbranden om later zelf ‘bij de radio’ te gaan.

Krankzinnig lang geleden.

Komend vanaf een klein zwart schip aan de horizon.


Weblink: 'Meeuwen op 1224' door René van den Abeelen uit 1999 op MediaPages


Foto: René samen met Tineke en zijn miniatuur Veronica zendschip op 31 augustus 2017 in Museum RockArt (Copyright: MediaPages)

Bron/tekst: René van den Abeelen / MediaPages