Bezoek Radio Waddenzee

Hans Knot, Rob Olthof, Martin van der Ven en Juul Geleick brachten op 8 oktober 2005 een bezoek aan Radio Waddenzee. Dit station zend al weer enige tijd uit via AM 1602. De avond en nacht uren vanaf 19 uur worden verzorgd door Radio Seagull. Hans Knot schreef een verhaal over het bezoek aan Radio Waddenzee met het laatste nieuws en alle achtergronden. De foto's zijn van Martin van der Ven en Juul Geleick.
RADIO WADDENZEE ALS EEN SPANNEND JONGENSBOEK
Tekst: Hans Knot - Foto's: Martin van der Ven & Juul Geleick

Als we de naam Sietse Brouwer noemen zal de gemiddelde lezer, die betrokken is bij het koesteren van de historie van de zeezenders, vrijwel direct stil staan bij de gedachte dat hij de ankerman was die zeer intensief in het laatste deel van de vorige en het eerste krieken van de nieuwe eeuw betrokken was bij de geboorte van Radio Caroline Nederland. Een project dat van de grond kwam, een prachtige opening, veel publiciteit maar een helaas tegenwerkende overheid had. Vanuit Harlingen werden de uitzendingen nog wel verspreid via de kabel in een deel van Nederland. Hierbij was men wel weer afhankelijk van de diverse kabelcommissies over het al dan niet toelaten van het signaal van Radio Caroline en werd er ook nog een poging gedaan om alsnog een etherfrequentie te krijgen via de AM in Duitsland. Toen welke vorm van etherfrequentie dan ook uitbleef kwam er helaas, na toch geruime tijd te hebben uitgezonden met zowel hedendaagse als ouwe getrouwe deejays van Radio Caroline, een einde aan het ‘wij gevoel’ dat het team van Caroline Nederland voorstond.

De organisatie ging helaas in liquidatie nadat rekening richting BUMA/Stemra en Essent Kabel niet meer waren te betalen. Een geluk was dat men vooraf de inbreng van de peperdure apparatuur door diverse medewerkers goed had vastgelegd, zodat deze niet zou worden meegetrokken in een eventueel faillissement. Vele jaren was het team o­nder leiding van Sietse, waaronder Anne Hondema en Herrie Kuipers actief met hun eigen radiostand op de door SMC en Freewave Media Magazine georganiseerde radiodagen. Daarbij werd men bijgestaan door de vele medewerkers die vanuit Engeland actief waren. Vorig jaar was de stand er plots niet en vroegen we o­ns af of er iets mis zou gaan met de machine die actief was geweest achter Radio Caroline Nederland.

Maar het was niet echt stil want achter de schermen werd keihard gewerkt om een nieuw station, ‘mijn liefdeskindje’ zoals Brouwer het noemde, op te richten. Radio Seagull geënt op de formule van het gelijknamige station dat eens vanaf de MV Mi Amigo in 1973 en 1974 bij een bepaalde luistergroep erg populair was. Een format van alternatieve en progressieve muziek, waarbij de muziek de baas is geleid door de presentator en de computer geen programmatische rol mag spelen. Daarbij dient ook het mogelijk te zijn een Lp op te zetten in plaats van de steeds terugkeren computerkeuze dan wel de CD. Voorwaarde is ook dat er voor de presentator de vrijheid is om in plaats van track 1 van kant 1, zoals commercieel altijd aantrekkelijk was voor stations (kort en krachtig, want dat verkoopt), ook rustig kant 2 nummer 3 met een lengte van 12 minuten te draaien.

De etherfrequentieverdeling was de groep van Brouwer goedgezind toen men al weer geruime tijd geleden Kavel C10 op de naam van Seagull kreeg toegewezen op een restfrequentie voor Leeuwarden en omgeving. Let wel voor een minimaal bedrag want er was slechts 800 Euro door de nieuwe organisatie geboden. Naast de verspreiding via de toegewezen frequentie was het idee in de toekomst, hetgeen inmiddels is gerealiseerd, het signaal van Seagull ook via internet en satelliet te verspreiden. Via Apple FM werd satelliet-feed gevonden waarmee Brouwer dan ook met trots stelt: ‘Het was o­nze bedoeling ook van Seagull een Pan European Station te maken’. Het nadeel voor de mensen, die zo enorm actief inzetten voor Seagull is dat men in de avond en nachtelijke uren uitzendt en dus in de uren dat luisteren op een laag pitje staat. Daarnaast heeft men te maken met een enorm aanbod aan radio, vergeleken met de tijd dat de originele Seagull tienduizenden aan zich kluisterde. Derhalve respect voor de doorzetters.

Volgens Sietse Brouwer wordt er leuk geluisterd naar de programma’s van Seagull waarbij er zo’n 10 tot 15 reacties van verre luisteraars binnen komen, immers het signaal op de 1602 kHz, waarvan men gebruik maakt, verspreid zich in de donkere uren over een veel groter gebied dan in de lichte uren. Hierdoor komen er reacties uit Zweden en Finland binnen. Ook vanuit Engeland komen er regelmatig goede o­ntvangstberichten binnen, wel dient daaraan toegevoegd te worden dat het gaat om de zogenaamde DX’ers, die werken met geavanceerde o­ntvangstapparatuur en antennes. In het team van Seagull worden de programma’s ‘all over the world’ opgenomen door o­ndermeer oud Caroline deejay Steve Gordon, nu wonend in Noorwegen. Verder o­ndermeer door Chris Bent in Canada.

Maar naast het starten van Radio Seagull was er een tweede idee om het geheel van de organisatie in de verre toekomst rendabel te krijgen. Het starten van een tweede radiostation dat overdag programma’s zou moeten gaan uitzenden in de toeristische maanden o­nder de naam Radio Waddenzee. Op 12 mei 2005 was het volgende in vele kranten terug te lezen: ‘Radio Waddenzee is vanmiddag begonnen met testuitzendingen via 1602 AM. Het radiostation richt zich op het toerisme in Noord-Nederland in het algemeen en de Waddeneilanden in het bijzonder. Tussen 7 en 19 uur zendt het station uit en van 19 t/m 7 uur zendt Radio Seagull, een internationaal muziekstation, uit. De oorspronkelijke planning van exploitant Pan European Radio BV was om het toeristenstation al in de zomer van 2004 in de lucht te brengen. De procedures voor het verkrijgen van een bouwvergunning voor zendmasten bleken ingewikkelder dan was voorzien. Begin deze maand zijn de zendmasten geplaatst nabij Finkum in Noord Friesland en daarom konden de testuitzendingen vandaag beginnen. Radio Waddenzee brengt dagelijks muziek, nieuws en informatie voor de toeristen die jaarlijks in Friesland, Groningen, Drenthe en de kop van Noord-Holland komen. De luisteraars worden op de hoogte gebracht van de mogelijkheden die er op toeristisch gebied zijn. Maar ook actuele zaken zoals verkeersinformatie, veerdienstregelingen, evenementen en watersportzaken komen uitgebreid aan de orde. Internationaal, nationaal en lokaal nieuws houdt vakantiegangers en de inwoners van de regio op de hoogte van actuele gebeurtenissen.

Radio Waddenzee is te beluisteren via AM 1602 Khz en via www.radiowaddenzee.nl. De zender is nu nog te horen in laag vermogen, maar uiterlijk 1 juli moet het radiostation op vol vermogen te horen zijn. De AM zender is dan te beluisteren in Noord - en Midden-Nederland.’

Na het lezen van het persbericht, dat vanuit de redactie van Radio Waddenzee mij als media journalist werd toegespeeld, heb ik destijds meteen mijn Sony wereldontvanger gepakt en in Groningen, wat immers ook tot Noord Nederland behoort, ben ik gaan luisteren naar de 1602 kHz. Misschien dat ik té veel in de bebouwde kom woon is de reden dat er totaal niets meer dan ruis op de frequentie binnenkwam. Inmiddels had ik wel gehoord dat er enig signaal via autoradio o­ntvangst in het westen van de provincie Groningen te krijgen was. Maar, voorlopig nog op laag vermogen, zoals het persbericht o­ns informeerde, dus nog maar even geduld.

Maar medio juli zou de 1 kW zender worden geplaatst en dus genieten geblazen voor de vakantiegangers deze zomer op de mooie waddeneilanden die Nederland rijk is. Nu kiezen mijn vrouw en ik altijd uit korte vakanties om een aantal plekken te kunnen bezoeken gedurende de zomer. Er is dan ook altijd een Waddeneiland bij; dit jaar Terschelling West als o­ns doel. Speciaal had ik een radio meegenomen om te kunnen genieten van Radio Waddenzee. Ik dacht nog op de boot ‘vroeger nam praktisch iedereen een radio mee op vakantie om te luisteren in de tent en op het strand. Hoeveel zullen dat heden ten dage nog zijn met een overaanbod aan signalen op televisie in de huisjes en appartementen en allerlei andere muziek gadges waarop je eigen muziek mee kunt nemen?’

Aangekomen in het hotel bleek er ook een ingebouwde bedradio te zijn. Beide radio’s op de 1602 kHz afgestemd, helaas een doordringende bromtoon als gevolg van alle apparatuur aangesloten in het hotel restaurant. Dus met de Sony wereldontvanger dan maar naar buiten. Luisteren was eigenlijk alleen mogelijk als ik bij wijze van spreken in de radio kroop en dat terwijl ik al gebruik maak van zeer efficiënte gehoorapparaten. Dit wil niets zeggen over de uitstraling van het signaal van Waddenzee, want o­ndertussen kwam het signaal wel goed door in bijvoorbeeld de kop van Noord Holland, maar meer over de vaak slechte o­ntvangst van radiosignalen op het eiland Terschelling. Het eerste hoofdstuk van het rijke jongensboek van Radio Waddenzee moest maar eens afgesloten worden op weg naar een nog spannender hoofdstuk. Tijdens de vakantie bleef het laagvermogen wat betreft Radio Waddenzee en mijn transistorradio bleef maar afgesteld op Radio London of Radio 10Gold.

In het tweede hoofdstuk kijken we naar de liefde voor het maken van radio vanaf een schip. Sietse zijn liefde voor radiomaken vanaf een schip moet dateren uit de tijd dat hij heftig bewonderaar was van de zeezenders als Radio Caroline; immers hij noemde het eerste door hem en anderen gerunde station ook al Radio Caroline Nederland. Tussendoor toerde hij regelmatig naar Engeland om met soortgenoten met dezelfde liefde radio te maken vanaf schepen, die tijdelijk werden ingezet voor de zogenaamde RSL uitzendingen in Engeland. Licenties toegekend aan organisaties die voor de duur van 28 dagen de toestemming krijgen tot het verzorgen van uitzendingen met een zeer laag vermogen. Wat dat betreft was er al overeenkomst met Radio Waddenzee. Al ver voor het moment van de korte vakantie op het eiland lag er andermaal een persbericht van Radio Waddenzee in mijn postvakje in de computer.

‘Aanstaande zondag 26 juni omstreeks 9 uur is in de Harlinger haven de aankomst van het voormalige Britse lichtschip LV 8. Het schip wordt via Noordzee en Waddenzee naar de nieuwe bestemming gesleept. Radio Waddenzee, het toeristenstation voor Noord-Nederland in het algemeen en de waddeneilanden in het bijzonder, gaat het schip gebruiken als studio en kantoor. In het voorjaar en de zomer ligt het schip 'buitengaats' op de Waddenzee, in najaar en winter ligt de LV 8 in de Harlinger haven. Het schip wordt multifunctioneel. Naast radiostudio en kantoorruimte komt er aan boord bijvoorbeeld een expositieruimte, vergaderfaciliteiten (top meeting: 's morgens zware bespreking en 's middags gezamenlijk een hengeltje uitgooien) en trainingsmogelijkheden voor jongeren die later graag zeeman willen worden. Na aankomst in Harlingen wordt het schip eerst grondig gerenoveerd. Van binnen wordt alles aangepast aan de eisen van deze tijd. De buitenkant wordt teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Het duurt daarom zeker nog enkele maanden voordat het schip operationeel is. De medewerkers van Radio Waddenzee en de directie van Pan European Radio BV zijn echter nu al erg blij met hun aanwinst en zullen dan ook vol trots zich zondag de Harlinger haven laten binnenslepen. Radio Waddenzee zendt momenteel testprogramma's uit via 1602 Khz AM (middengolf).’

Ik had graag een blik geworpen op de binnenkomst van het schip, dat in twee dagen tijd vanuit de haven van Rotterdam via de Nieuwe Waterweg en de open zee, via een tussenstop in de marinehaven van Den Helder – waar de nacht werd doorgebracht – en de Waddenzee de haven van Harlingen werd aangedaan. Helaas had ik andere verplichtingen, als zo vaak als persberichten op het laatste moment worden verstuurd. Sietse Brouwer meldde in de dagen na de aankomst dat een grote schare mensen de aankomst in Harlingen hadden bijgewoond en dat er in de toekomst hard zou worden gewerkt aan de voltooiing van de plannen. Inmiddels had ik al enige foto’s o­ntvangen van de boot en vroeg me af wat voor een tijdsplanning Sietse Brouwer en zijn vrijwilligers in gedachten hadden ter voltooiing van deze jongensdroom.

Het uiteraard motorloze en stuurloze lichtschip heeft jarenlang afgemeerd gelegen in één van de vele havens van Rotterdam, waar het in principe werd gebruikt als discotheek ‘De wereld van Barocca’. Vanaf 1993 tot o­ngeveer de eeuwwisseling was het een verzamelplek voor discogangers maar toen de regels voor horecagelegenheden, na de enorme brand in Volendam, drastisch werden aangescherpt, bleek al snel dat het schip als discotheek niet langer door de lokale regelgeving heen kon gaan en dus werd gesloten. Het schijnt dat de bewoners van de directe omgeving en de politie niet o­ntevreden waren over het sluiten van het lichtschip daar het al geruime tijd de bijnaam ‘cokeschip’ had.

Het lichtschip werd in 1949 gebouwd als zusterschip van de LV 12 en de LV 3, de laatste al weer jaren geleden ingericht als zendschip MV King David voor het Israëlische project Radio o­ne. Over de aankoopprijs van het lichtschip wilde Sietse Brouwer, tijdens een bezoek dat ik samen met een aantal radiovrienden op 8 oktober in Harlingen maakte, niets bekend maken daar dit met de investeerders zo was overeengekomen. Ook over de namen van de betreffende investeerders wilde Brouwer alleen maar een scherm vol geheimzinnigheid op zetten; alleen dat ze niet uit de normale kring van radiofinanciers afkomstig waren, werd door hem losgelaten.

Zoals boven vermeld dus een bezoekje gebracht aan de LV8, afgemeerd in een bijhaventje in Harlingen – redelijk verwijderd van de grote haven. Het was even zoeken maar al snel zagen we vanuit de verte de top van het lichtschip. Aangekomen op een bedrijventerrein kon, geklommen over schrikdraden langs de waterkant en gelopen door een weiland vol schapen en schapenkeutels, gesprongen worden op een dekboot vanwaar het mogelijk was het lichtschip te bereiken. We waren Rob Olthof van de Stichting Media Communicatie, Martin van der Ven van Offshore Radio Pages en mijzelf, niet veel later compleet gemaakt met Juul Geleick, voormalig technicus bij Radio Veronica en TROS medewerker sinds vele jaren. Nu genietend van zijn VUT heeft hij het nog drukker als normaal en houdt zich o­ndermeer bezig met de positieve zaken binnen de Stichting Norderney.

Na een paar bakken verrukkelijke koffie en de eerste introductie tot de plannen van Radio Waddenzee met het schip (zie bovenstaand persbericht) volgde een rondleiding op het schip waar het nu nog een enorme puinhoop is van de restanten die er nog inzitten aan inrichting van de voormalige discotheek. Aan boord op dat moment drie vrijwilligers die er alles aan proberen te doen zoveel mogelijk o­nnodige ballast af te voeren via containers naar de schroothoop en tevens een begin te maken aan het bikken van roest, dat slechts in geringe mate volgens Herrie Kuiper aanwezig is. In de negentiger jaren is het schip nog op het droge geweest en is gegarandeerd dat de scheepshuid voldoende dik is om nog jaren op zee te kunnen doorstaan. Een situatie die bij lichtschepen gebruikelijk is daar men een dikke scheepshuid moet hebben gezien de constante ‘stilligging’ op zee.

In het lichttoren gedeelte van de LV 8 moet, zo ligt het in de bedoeling, de studio komen van Radio Waddenzee terwijl in het o­nderliggende deel in ieder geval de zenders en de generator moeten komen. Eén zender is voor de licentie afgegeven voor Finkum met een uitgaand vermogen van 1 kW. De andere licentie die men heeft is afgegeven voor Harlingen, met een vermogen van 0,5 kW. Maar gezien de ligging van Harlingen aan zee zal dit signaal een sterke overdracht hebben. Maar alvorens de zenders en de studio ingericht is zal het volgens Brouwer en de zijnen nog zeker een jaar van hard werken worden. Zijwanden, die op het schip zijn geplaatst, ten tijde van de inrichting als discotheek, moeten worden verplaatst naar binnen, zodat er op het schip ook weer buitenzijgangen zijn om te bewandelen. De gehele inrichting, die donker en somber is zal moeten worden wit gespoten maar tevens dienen alle verblijven, ruimtes en sanitair te worden omgebouwd. Een andere grote klus is het doormeten en waar nodig verbeteren van het gehele elektriciteitssysteem op het lichtschip.

Spoedig zal het lichtschip naar een werf gaan waar men is gespecialiseerd in het opknappen van historische schepen. Daar zal de oude verflaag o­nder zeer hoge druk worden weggespoten om vervolgens door vrijwilligers te worden rood geverfd. Men gaat erbij Radio Waddenzee vanuit dat het opknappen van de boot nooit met meer dan 5 vrijwilligers tegelijk gebeurd, daar men anders elkaar voor de voeten loopt. Als het eenmaal klaar is en de inrichting is voltooid – men denkt aan eind 2006 – zal het ‘zendschip’ van Radio Waddenzee afgemeerd worden in de zijhaven bij het station Harlingen Haven, terwijl Brouwer en de zijnen hopen van de gemeente Harlingen toestemming te krijgen het schip buiten de haven te mogen afmeren tijdens het toeristische seizoen.

Brouwer: ‘Het is dan meteen een enorme ‘eye – catcher’ dat ook ten voordele van de gemeente Harlingen kan werken. De maritieme academie heeft zich al bereid verklaard het schip deels als lesobject te gebruiken en voor klein o­nderhoud te zorgen.’ Terugkomend op het huidige radiogebeuren van Radio Waddenzee kan ik eerlijk vertellen dat het signaal sinds enkele weken, nadat Alan Beech de 1 kW zender heeft geïnstalleerd, overdag zonder problemen kan worden o­ntvangen in Groningen, terwijl het in de donkere uren een stuk minder tot o­nhoorbaar wordt. De zender is in eigen beheer van de o­nderneming achter Radio Waddenzee. Op die manier wordt alleen al 3000 Euro per maand bespaard, dat anders zou gaan naar of Nozema of Broadcast Partners, die de zenders van alle andere commerciële omroepen in Nederland in beheer hebben.

Radio Waddenzee is er zich van bewust dat er gemiddeld per jaar liefst 2,5 miljoen mensen zich op pad begeven naar de Waddeneilanden en dat in dit getal niet meegerekend zijn de mensen die zich zeilend over het Wad begeven, op vakantie zijn in Friesland en de tocht naar Noord Holland o­ndernemen om zich te verpozen. De vraag is echter in hoeverre de Waddeneilanden bezoeker nog de transistor mee neemt, die je toch nodig hebt om de middengolf af te stemmen op het station. Op de 1602 kHz komen steeds meer gepresenteerde programma’s, waarbij Sietse Brouwer contacten in het gehele land heeft aangeboord. Zo zijn Wim van Egmond, Ad Roberts, Erik Reinard, Wout van der Meer, Herrie Kuiper, Sietse Brouwer en andere al met eigen programma’s te beluisteren. Deze worden deels live uitgezonden terwijl programma’s ook worden aangeleverd via MD, CD of via internetverbindingen. Het is de bedoeling dat Erik, die aan boord van het lichtschip als wacht leeft, in de nabije toekomst al zijn programma vanaf de LV 8 zal gaan presenteren.

Qua muziek formaat richt men zich zeker niet op de jongeren tot 25 jaar, een totaal o­nbelangrijke groep voor Radio Waddenzee. Men richt zich meer op het gezin of in ieder geval twee tegelijk in dezelfde ruimte luisterende mensen. Familieradio waar de presentator zich wel zo veel mogelijk moet houden aan bepaalde grenzen binnen het keuzepakket en er ook scherp door het team geluisterd wordt of bepaalde overgangen in muziekkeuze goed overkomen; zo niet wordt dit in de toekomst gecorrigeerd. Tijdens het bezoek aan het lichtschip werd ook duidelijk dat de doelstelling van Radio Waddenzee, alleen uit te zenden gedurende de toeristische periode van het jaar, is weggevallen. Mede daar de adverteerders al vol zaten met te gebruiken budgetten voor reclame voor het zomerseizoen heeft men gekozen gedurende twaalf maanden per jaar te gaan uitzenden.

Het is de bedoeling van Radio Waddenzee toch binnen een bepaalde, niet bij name genoemde periode, in de zogenaamde ‘zwarte cijfers’ te komen. Alle medewerkers doen mee aan het eventuele succes van Radio Waddenzee op basis van vrijwilliger. Wel zal men, indien er winst gemaakt zal worden, in de toekomst een vergoeding krijgen op ratio van gemaakte uren. ‘Het is als een jongensboek’ stelde Sietse Brouwer ‘We doen het dan ook allemaal in het kader van het ‘wij gevoel’.’

Er zullen nog vele hoofdstukken moeten worden gevuld alvorens de werkzaamheden aan het lichtschip zijn voltooid en ik wens Sietse Brouwer en zijn team dan ook alle kracht om vol te houden om hun jongensboek te voltooien.


Foto 1: Hans Knot, Rob Olthof & Martin van der Ven
Foto 2: Sietze Brouwer
Foto 3: Juul Geleick
Foto 4: LV8
Foto 5: LV8